Η πορεία του Κώστα Σημίτη, είναι μια πορεία γεμάτη από στιγμές που ξεχωρίζουν και έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην μετέπειτα πορεία της Ελλάδας. Οι αποφάσεις της Συνόδου της Κοπεγχάγης για τη διεύρυνση και η υπογραφή της Πράξης Προσχώρησης στη Στοά του Αττάλου στις 16 Απριλίου 2003 κατά τη διάρκεια της ελληνικής προεδρίας υπήρξαν κορυφαίες στιγμές της εθνικής μας στρατηγικής. Η τελετή της υπογραφής της Συνθήκης Προσχώρησης πραγματοποιήθηκε στη Στοά του Αττάλου στην Αθήνα στις 16 Απριλίου 2003 στα πλαίσια άτυπου Ευρωπαϊκού Συμβουλίου το οποίο συγκάλεσε η Ελληνική Προεδρεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Σύμφωνα με την πρόσκληση του Προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Πρωθυπουργού της Ελλάδας κ. Κώστα Σημίτη, η τελετή υπογραφής της Συνθήκης περιλάμβανε σύντομες ομιλίες των 25 Αρχηγών Κρατών και Κυβερνήσεων (των δεκαπέντε κρατών μελών και των δέκα νέων κρατών μελών), καθώς και των Προέδρων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Μετά την ολοκλήρωση της κάθε ομιλίας, οι δύο πληρεξούσιοι της κάθε χώρας υπέγραψαν τη Συνθήκη Προσχώρησης. Στην περίπτωση της Κύπρου, τη Συνθήκη υπέγραψαν ο τότε Πρόεδρος της Δημοκρατίας Τάσσος Παπαδόπουλος και ο Υπουργός Εξωτερικών κ. Γιώργος Ιακώβου.
Ο Κώστας Σημίτης με άρθρο του στο POLITICO στις 16 Απριλίου 2003 εξηγεί τη σημασία της ιστορικής διεύρυνσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης:
Ιστορική διεύρυνση
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες συγκεντρώθηκαν αυτή την εβδομάδα στην Αθήνα, για τη μεγαλύτερη διεύρυνση της ΕΕ που έγινε ποτέ. Η υπογραφή της Συνθήκης Προσχώρησης επανένωσε την ήπειρό μας, 13 χρόνια μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου.
16 Απριλίου
Από τον Κώστα Σημίτη
Δεν μπορώ να τονίσω αρκετά τα επιτεύγματα της Ένωσής μας, που σήμερα αναγνωρίζονται ευρέως από ενθουσιώδεις υποστηρικτές και σκεπτικιστές, φίλους και εχθρούς. Εδώ και πέντε δεκαετίες, η Ευρώπη απολαμβάνει μια περίοδο ειρήνης, πρωτοφανή στη μακρά ιστορία των συγκρούσεων και των ανταγωνισμών της. Τα φαντάσματα του παρελθόντος έχουν αναπαυθεί. Η ειρήνη έχει πραγματοποιηθεί εντός των συνόρων της.
Από ιστορική άποψη, είναι ίσως το μεγαλύτερο παράδειγμα διεθνούς συνεργασίας που έχει επιτευχθεί ποτέ. Ο τρόπος άσκησης της εξωτερικής μας πολιτικής δίνει έμφαση στη διπλωματία, στις διαπραγματεύσεις, στα κοινά συμφέροντα, στους στενούς οικονομικούς, πολιτιστικούς και πολιτικούς δεσμούς, στις παροτρύνσεις αντί για κυρώσεις, στις πολυμερείς αντί για μονομερείς ενέργειες. Η ΕΕ έχει συμβάλει πραγματικά στην παγκόσμια σταθερότητα και ασφάλεια.
Οι επιτυχίες μας στηρίχθηκαν σε αυτό που αποκαλούμε «κοινοτική μέθοδο», που αντανακλά τη μοναδική φύση της ως Ένωσης κρατών και λαών. Έχει αποδώσει πλούσια μερίσματα.
Η Ένωση δεν αφορά απλώς την ενιαία αγορά και το κοινό νόμισμα. Ευδοκιμώντας μέσα στην ποικιλομορφία της, η Ευρώπη ανέπτυξε τις θεσμικές της δομές, βελτίωσε σημαντικά τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων και τη δημοκρατική λογοδοσία της, επέκτεινε τους τομείς αρμοδιότητάς της για την αντιμετώπιση νέων προκλήσεων, ενίσχυσε την πολιτική της συνεργασία και ξεκίνησε την ανάπτυξη νέων δυνατοτήτων, ώστε να ενεργεί ως πιο αξιόπιστη δύναμη διεθνώς πέρα από την οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική της ισχύ.
Ας εκλάβουμε το ευρώ ως μια επίκαιρη υπενθύμιση ότι τόσο οι επίπονες κινήσεις όσο και τα μεγάλα άλματα προς τα εμπρός απαιτούν πολιτική βούληση, θάρρος, αμοιβαία εμπιστοσύνη, φαντασία και κοινή προοπτική. Οι λαοί μας μοιράζονται τις ίδιες αξίες και μια σταθερή δέσμευση για την προώθησή τους.
Εάν στοχεύουμε στη διατήρηση, ενίσχυση και προώθηση της Ευρώπης ως τόπου οικονομικής ευημερίας και κοινωνικής προόδου – και ως δικαιότερης κοινωνίας αλληλεγγύης, ελευθερίας και δημοκρατίας – πρέπει να προσπαθήσουμε όχι μόνο να βελτιώσουμε τις οικονομικές μας επιδόσεις εφαρμόζοντας μεταρρυθμίσεις, αλλά και να διαφυλάξουμε την κοινωνική μας αλληλεγγύη.
Πρέπει να ενισχύσουμε τους πολιτικούς και πολιτιστικούς δεσμούς μεταξύ των λαών μας και να δημιουργήσουμε ανθεκτικούς, λειτουργικούς, αποτελεσματικούς και διαφανείς θεσμούς, τους οποίους θα μπορούν να εμπιστεύονται και με τους οποίους θα μπορούν να ταυτίζονται.
Δεν είναι μόνο επιτακτική ανάγκη να μεταρρυθμίσουμε και να επιτύχουμε τη σωστή ισορροπία μεταξύ των βασικών θεσμικών δομών της Ένωσης, αλλά και να επεκτείνουμε την ψηφοφορία με ειδική πλειοψηφία καθώς και τη χρήση των κανόνων «ευελιξίας». Τέλος, αλλά όχι λιγότερο σημαντικό, πρέπει να διασφαλίσουμε ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο διαδραματίζουν κεντρικό και ενισχυμένο ρόλο στο πλαίσιο του συστήματος ρυθμίσεων.
Σήμερα, το Ιράκ ρίχνει βαριά σκιά στις καρδιές μας. Λυπάμαι βαθύτατα για τις απώλειες ζωών, τόσο μαχητών όσο και αμάχων. Πρέπει να επιμείνουμε στις αποφάσεις μας για την εδαφική ακεραιότητα του Ιράκ, για την αντιμετώπιση των ανθρωπιστικών προβλημάτων, για την αναζωογόνηση του «οδικού χάρτη» για τη σταθερότητα και την ειρήνη στη Μέση Ανατολή. Πρέπει να καταβάλουμε κάθε δυνατή προσπάθεια για την ενίσχυση του διατλαντικού διαλόγου και να μην αφήσουμε τους δεσμούς Ευρώπης-ΗΠΑ να διολισθήσουν περισσότερο σε μια μαύρη τρύπα.
Δεν πρέπει να αποφύγουμε την ευθύνη μας να χαράξουμε μια ενιαία μεταπολεμική στρατηγική που θα αναθέτει κεντρικό ρόλο στον ΟΗΕ – ο οποίος, αν δεν υπήρχε, θα έπρεπε να εφευρεθεί, τώρα περισσότερο από ποτέ – στον καθορισμό της ανοικοδόμησης και του πολιτικού μέλλοντος του Ιράκ. Το πρόσφατο ομόφωνα εγκεκριμένο ψήφισμα του ΟΗΕ για το πρόγραμμα «πετρέλαιο για τρόφιμα» στο Ιράκ είναι πολύ ενθαρρυντικό. Ο ΟΗΕ πρέπει να αποκατασταθεί ως το κεντρικό σημείο νομιμότητας και νομιμότητας στη διεθνή κοινότητα. Η πολυμερής διπλωματική δέσμευση είναι υψίστης σημασίας. Μακροπρόθεσμα, κανείς δεν μπορεί να κυβερνήσει τον κόσμο μόνος του.
Η αντιμετώπιση των προκλήσεων απαιτεί διορατικότητα, πολιτικό θάρρος, συγκεκριμένους στόχους και σαφές όραμα. Η στιγμή της αλήθειας πλησιάζει για να αποκτήσει η Ένωση ισχυρότερη φωνή, αν θέλει να διαδραματίσει αυτόνομο, ανεξάρτητο και υπεύθυνο ρόλο στη διαχείριση των παγκόσμιων υποθέσεων επί ίσοις όροις με τους συμμάχους της. Μπροστά μας βρίσκονται κρίσιμες αποφάσεις. Ας αδράξουμε την ευκαιρία της διεύρυνσης για να ανταποκριθούμε στην πρόκληση. Η ιστορία θα μας κρίνει.
Κώστας Σημίτης
Έλληνας πρωθυπουργός, Αθήνα
