Skip to main content

Πρόκειται για μια από τις πιο συνταρακτικές εικόνες του 20ού αιώνα: ένα γυμνό κορίτσι, που ουρλιάζοντας τρέχει να ξεφύγει από έναν βομβαρδισμό ναπάλμ κατά τη διάρκεια του πολέμου του Βιετνάμ. Περισσότερο από μισό αιώνα αργότερα, ένα νέο ντοκιμαντέρ θέτει υπό αμφισβήτηση το ποιος την τράβηξε και ο συνταξιούχος φωτογράφος Nick Ut του Associated Press που έχει τραβήξει τη φωτογραφία επιμένει ότι είναι δική του, ενώ το AP λέει ότι δεν έχει αποδείξεις ότι κάποιος άλλος ήταν πίσω από την κάμερα. Η ταινία για τη βραβευμένη με Πούλιτζερ φωτογραφία, «The Stringer», αναμένεται να κάνει πρεμιέρα την επόμενη εβδομάδα στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Σάντανς. Τόσο ο φωτογράφος Nick Ut όσο και το AP την αμφισβητούν έντονα και ο δικηγόρος του Ut επιδιώκει να εμποδίσει την πρεμιέρα, απειλώντας με αγωγή για δυσφήμιση. Το AP, το οποίο διεξήγαγε τη δική του έρευνα επί έξι μήνες, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι «δεν έχει λόγο να πιστεύει ότι κάποιος άλλος εκτός από τον Ut τράβηξε τη φωτογραφία».

Η εικόνα της Κιμ Πουκ να τρέχει σε έναν δρόμο στο χωριό Τρανγκ Μπανγκ, κλαίγοντας και γυμνή επειδή είχε βγάλει τα ρούχα που έκαιγαν από τις ναπάλμ, έγινε αμέσως σύμβολο της φρίκης του πολέμου του Βιετνάμ. Τραβηγμένη στις 8 Ιουνίου 1972, η φωτογραφία πιστώνεται στον Nick Ut, έναν 21χρονο τότε υπάλληλο στο γραφείο του AP στη Σαϊγκόν. Του απονεμήθηκε το Πούλιτζερ ένα χρόνο αργότερα. Σήμερα είναι 73 ετών, μετακόμισε στην Καλιφόρνια μετά τον πόλεμο και εργάστηκε για το AP για 40 χρόνια μέχρι να συνταξιοδοτηθεί το 2017.

Οι ισχυρισμοί της ταινίας ανοίγουν ένα απροσδόκητο νέο κεφάλαιο για μια εικόνα που, μέσα σε λίγες ώρες από τη λήψη της, μεταδόθηκε σε όλο τον πλανήτη και έγινε μια από τις πιο ανεξίτηλες στη μνήμη φωτογραφίες τόσο του πολέμου του Βιετνάμ όσο και του ταραχώδους αιώνα που τον δημιούργησε. Όποια κι αν είναι η αλήθεια, οι έρευνες της ταινίας αφορούν προφανώς μόνο την ταυτότητα του φωτογράφου και όχι τη αυθεντικότητα της εικόνας. Η διαμάχη αυτή φέρνει τους δημιουργούς της ταινίας, οι οποίοι αποκαλούν το θέμα «ένα σκάνδαλο πίσω από τη δημιουργία μιας από τις πιο αναγνωρισμένες φωτογραφίες του 20ού αιώνα», σε αντιπαράθεση με τον Ut, του οποίου η δουλειά εκείνη την ημέρα καθόρισε την καριέρα του. Τους φέρνει επίσης σε αντιπαράθεση με το AP, έναν παγκόσμιο ειδησεογραφικό οργανισμό για τον οποίο η αξιοπιστία και εγκυρότητα αποτελεί θεμελιώδες μέρος του επιχειρηματικού του μοντέλου.

Είναι δύσκολο, τόσα χρόνια αργότερα, να παραγνωρίσει κανείς τον αντίκτυπο που είχε η συγκεκριμένη συγκλονιστική εικόνα. Άλλαξε τον τρόπο με τον οποίο σκεφτόμασταν πάντα τις φωτογραφίες και έσπασε τους κανόνες για το πόση βία μπορείς να δείξεις στο κοινό. Η φωτογραφία παρέμεινε αδιαμφισβήτητη για μεγάλο μέρος των 53 χρόνων της ύπαρξής της. Παρόλα αυτά, προέκυψε αργότερα μια νεά αφήγηση, σύμφωνα με την οποία η φωτογραφία τραβήχτηκε από ένα άλλο άτομο, που εργαζόταν για το NBC News εκείνη την εποχή και ζει επίσης τώρα στην Καλιφόρνια. Το άτομο αυτό φέρεται να είχε παραδώσει την ταινία του στο γραφείο του AP ως «stringer», δηλαδή όχι μόνιμο μέλος του προσωπικού αλλά ως freelancer που παρέχει υλικό σε έναν ειδησεογραφικό οργανισμό.

Πίσω από την ταινία βρίσκεται το ανδρόγυνο του Γκάρι Νάιτ, ιδρυτή του Ιδρύματος VII, και της παραγωγού Φιόνα Τέρνερ. Στον ιστότοπό του, ο Νάιτ περιέγραψε το «The Stringer» ως «μια ιστορία που πολλοί στο επάγγελμά μας δεν ήθελαν να ειπωθεί, και κάποιοι από αυτούς συνεχίζουν να καταβάλλουν μεγάλες προσπάθειες για να διασφαλίσουν ότι δεν θα ειπωθεί. Η ταινία καταπιάνεται με ζητήματα συγγραφής, φυλετικής αδικίας και δημοσιογραφικής δεοντολογίας, ενώ παράλληλα ρίχνει φως στη θεμελιώδη αλλά συχνά μη αναγνωρισμένη συμβολή των τοπικών ελεύθερων επαγγελματιών που παρέχουν τις πληροφορίες που χρειαζόμαστε για να καταλάβουμε πώς τα γεγονότα παγκοσμίως μας επηρεάζουν όλους», έγραψε ο Knight. Το AP δήλωσε ότι μίλησε με επτά επιζώντες που βρίσκονταν στο Τρανγκ Μπανγκ ή στο γραφείο του AP στη Σαϊγκόν εκείνη την ημέρα και όλοι υποστηρίζουν ότι δεν έχουν λόγο να αμφισβητήσουν τα δικά τους συμπεράσματα ότι ο Ut είχε τραβήξει τη φωτογραφία. Ο δικηγόρος προσκόμισε επίσης μια δήλωση της Κιμ Φουκ, η οποία είπε ότι ενώ δεν έχει καμία ανάμνηση από εκείνη την ημέρα, ο θείος της της έχει πει επανειλημμένα ότι ο Ut τράβηξε τη φωτογραφία και ότι δεν είχε κανένα λόγο να τον αμφισβητήσει. Ο Ut την πήγε επίσης στο πλησιέστερο νοσοκομείο μετά τη λήψη της φωτογραφίας, έγραψε.

Όταν ο Ut έστειλε τη φωτογραφία στο γραφείο του AP, η φωτογραφία αρχικά δεν προχώρησε για δημοσίευση, επειδή οι κανόνες για τη δημοσίευση γυμνού ήταν πολύ αυστηροί. Τελικά οι συντάκτες συμφώνησαν ότι η αξία της φωτογραφίας και της είδησης ήταν μεγαλύτερη από τις επιφυλάξεις για το γυμνό. Κατά ειρωνικό τρόπο, το Facebook λογόκρινε τη φωτογραφία το 2016. Ο Μαρκ Ζάκερμπεργκ κατηγορήθηκε για κατάχρηση της εξουσίας του και μετά από εκτεταμένες επικρίσεις από ειδησεογραφικούς οργανισμούς και ειδικούς των μέσων ενημέρωσης σε όλο τον κόσμο, το Facebook έκανε πίσω και επέτρεψε τη δημοσίευση της φωτογραφίας. Τώρα, ας το σκεφτούμε. Αν μια φωτογραφία σαν αυτή είχε τραβηχτεί σήμερα, θα είχε δημοσιευτεί;