Μιλώντας στον ΟΗΕ, ο Χαμασούμι Τζίρο επικαλείται το ανθρωπιστικό κόστος των πυρηνικών όπλων και τις όλο και λιγότερες φωνές των επιζώντων, καθώς οι παγκόσμιες δυνάμεις συνεχίζουν να αγνοούν τη Συνθήκη για την Απαγόρευση των Πυρηνικών Όπλων.
Ένας λεπτός άνδρας με ένα κομψό σκούρο κοστούμι και μια κόκκινη καρφίτσα με ένα γερανό origami στο πέτο του κάθεται στην άκρη μιας τεράστιας πολυθρόνας στο East Lounge του κεντρικού κτιρίου των Ηνωμένων Εθνών, ένα πρωινό του χειμώνα. Το φως του ήλιου που αντανακλάται στον ποταμό East River της Νέας Υόρκης πλημμυρίζει το δωμάτιο, καθώς ο Χαμασούμι Τζίρο, ένας από τους νεότερους επιζώντες της ατομικής βόμβας της Χιροσίμα, αρχίζει να μιλάει.
«Είμαι hibakusha (επιζών της ατομικής βόμβας) από την κοιλιά της μητέρας μου. Η μητέρα μου ήταν τριών μηνών έγκυος όταν εκτέθηκε στη βόμβα». Πριν από 80 χρόνια, την εβδομάδα αυτή, το πρωί της 6ης Αυγούστου 1945, ο πατέρας του Χαμασούμι είχε πάει στη δουλειά για τελευταία φορά. 500 μέτρα από το επίκεντρο της έκρηξης, σκοτώθηκε από την έκρηξη. «Σκέφτομαι πάντα τον πατέρα μου και έχω μια φωτογραφία του», λέει ο Χαμασούμι, κρατώντας απαλά μια μικρή, ξεθωριασμένη σέπια φωτογραφία του πατέρα που δεν γνώρισε ποτέ. «Όταν σκέφτομαι ότι σήμερα εξακολουθούν να υπάρχουν περισσότερα από 12.000 πυρηνικά όπλα, είναι αδιανόητο».
Ο Χαμασούμι βρισκόταν στον ΟΗΕ τον Μάρτιο για μια εβδομάδα συναντήσεων σχετικά με τη Συνθήκη για την Απαγόρευση των Πυρηνικών Όπλων (TPNW). Με θέα τον γυάλινο ποταμό Ιστ Ρίβερ, αναρωτιέται φωναχτά τι σημαίνει να κατέχεις ή να χρησιμοποιείς πυρηνικά όπλα. «Οι πυρηνικά εξοπλισμένες χώρες δεν το σκέφτονται καθόλου ή το αγνοούν. Εμείς οι hibakusha είμαστε αυτοί που ξέρουμε τι συμβαίνει και γι’ αυτό πιστεύουμε ότι δεν πρέπει να χρησιμοποιηθούν ποτέ ξανά».
Ο Χαμασούμι είναι γενικός γραμματέας της Nihon Hidankyo (Ιαπωνική Συνομοσπονδία Οργανώσεων Θυμάτων Α- και Η-Βόμβας), η οποία βραβεύτηκε με το Βραβείο Νόμπελ Ειρήνης για το 2024. Ήταν ένας από τους δεκάδες Ιάπωνες πολίτες, μεταξύ των οποίων και βουλευτές της Ιαπωνικής Βουλής, που συμμετείχαν στην τρίτη συνάντηση των κρατών μερών της TPNW. «Η TPNW είναι ένας διεθνής νομικός θεσμός που πραγματικά ενσαρκώνει τις μακροχρόνιες επιθυμίες των hibakusha», λέει ο Hamasumi. Μιλώντας στα ιαπωνικά, παραθέτει το προοίμιο της συνθήκης, το οποίο επικαλείται τα απαράδεκτα δεινά και τις βλάβες που προκλήθηκαν στα θύματα, καθώς και σε όσους επλήγησαν από τις δοκιμές πυρηνικών όπλων.
Υπογραμμίζοντας τις ανθρωπιστικές συνέπειες των πυρηνικών όπλων, ο Χαμασούμι αναφέρει άλλα έμβρυα hibakusha των οποίων οι μητέρες εκτέθηκαν στην ατομική έκρηξη και γέννησαν παιδιά που υπέφεραν από σωματικές και διανοητικές αναπτυξιακές καθυστερήσεις, όπως μικροκεφαλία. Εξαρτώμενα από άλλους για όλη τους τη ζωή, αυτά τα θύματα, καθώς και οι οικογένειές τους, αναγκάστηκαν να θυσιάσουν τα όνειρα και το μέλλον τους εξαιτίας της βόμβας.
Ο Χαμασούμι αναφέρει ότι ο δυσανάλογος αντίκτυπος των πυρηνικών όπλων στις γυναίκες και τα παιδιά αναγνωρίζεται σαφώς από την TPNW, αποδεικνύοντας την αξία της συνθήκης. Το 2017, 122 χώρες ψήφισαν υπέρ της συνθήκης για την απαγόρευση των πυρηνικών όπλων, η οποία, όπως αναφέρει, ενσωματώνει την μακροχρόνια επιθυμία των hibakusha για την παγκόσμια απαγόρευση των πυρηνικών όπλων. Αντίθετα, παρά την ευρεία δημόσια υποστήριξη, οι εθνικές κυβερνήσεις των εννέα πυρηνικά εξοπλισμένων κρατών και των 34 «κρατών που προστατεύονται από πυρηνική ομπρέλα» δεν υποστηρίζουν ούτε συμμετέχουν στη TPNW.
Όταν ο Χαμασούμι ακούει πολιτικούς στη Ρωσία και το Ισραήλ να απειλούν με πυρηνικά όπλα, θυμάται τη στιγμή που η ατομική βόμβα ρίχτηκε στην Ιαπωνία. Αυτός και άλλοι hibakusha ήταν ενθουσιασμένοι όταν η TPNW τέθηκε σε ισχύ το 2021. Ωστόσο, καταδικάζει τη δική του κυβέρνηση, καθώς και άλλες χώρες, που απορρίπτουν και αποφεύγουν οποιαδήποτε αλληλεπίδραση με τη συνθήκη. Καθώς ο κόσμος συμπληρώνει 80 χρόνια από τις πρώτες πυρινικές επιθέσεις, ο αριθμός των επιζώντων που έζησαν την εμπειρία από πρώτο χέρι μειώνεται ραγδαία. Αφού πεθάνει και ο τελευταίος hibakusha, τι ελπίζει ο Χαμασούμι;
Ο ίδιος παρομοιάζει την ανταλλαγή ιστοριών των hibakusha με τη μεταφορά της φλόγας από το ένα κερί στο άλλο, διατηρώντας τη φωτιά αναμμένη χωρίς τέλος. Όταν έχει την ευκαιρία να μιλήσει με μαθητές δημοτικού, ο Χαμασούμι τους ζητά να μοιραστούν την ιστορία του με τις οικογένειές τους και, όταν μεγαλώσουν, αν έχουν δικά τους παιδιά, να την πουν και σε αυτά. Σκεπτόμενος το παρελθόν και το μέλλον, ο Χαμασούμι λέει ότι πριν από 80 χρόνια, όλοι στην Ιαπωνία ήταν εντελώς καταβεβλημένοι από τον πόλεμο. «Αυτοί οι άνθρωποι έπρεπε να εγκαταλείψουν τα όνειρά τους. Για να μπορέσουν οι άνθρωποι να πραγματοποιήσουν τα όνειρά τους και να εκτιμήσουν τη ζωή τους, πρέπει να υπάρχει ειρήνη. Θέλω να πω στον κόσμο: παρακαλώ, ακούστε τους hibakusha, ώστε να μπορέσουμε να δημιουργήσουμε έναν κόσμο χωρίς πόλεμο και χωρίς πυρηνικά όπλα».
Cover image: Λεπτομέρεια του μωσαϊκού «Ο Χρυσός Κανόνας» (The Golden Rule), που βρίσκεται στα γραφεία των Ηνωμένων Έθνών, στη Νέα Υόρκη. «Ο Χρυσός Κανόνας» βασίζεται σε πίνακα του γνωστού Αμερικανού ζωγράφου Νόρμαν Ρόκγουελ (1894 – 1978). Το μωσαϊκό απεικονίζει ανθρώπους κάθε φυλής, θρησκείας και χρώματος, με αξιοπρέπεια και σεβασμό, και αγγίζει το θέμα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Στην επιφάνεια του μωσαϊκού είναι χαραγμένος ο Χρυσός Κανόνας: «Κάνε στους άλλους ό,τι θα ήθελες να κάνουν σε σένα». Απεικονίζει μια κοινή εμπειρία και μια κοινή φιλοδοξία για την ενοποίηση των θρησκειών και των φιλοσοφιών του κόσμου.
