Με την πρόκρισή της στους ημιτελικούς, η Ελλάδα απέχει μόλις δύο νίκες από την κατάκτηση του τρίτου της τίτλου σε Eurobasket μετά το 1987 και το 2005. Ωστόσο, υπάρχουν ομοιότητες μεταξύ αυτής της ομάδας και της ελληνικής ομάδας που σήκωσε το τρόπαιο εκείνη τη νύχτα στις 25 Σεπτεμβρίου 2005 στο Βελιγράδι. Η γενιά του 2005, πριν από 20 χρόνια, περιλάμβανε τους Νίκο Ζήση, Θοδωρή Παπαλουκά, Δημήτρη Διαμαντίδη, Βασίλη Σπανούλη, Μιχάλη Κακιούζη, Λάζαρο Παπαδόπουλο, Αντώνη Φώτση, Δήμο Ντικούδη και Γιάννη Μπουρούση. Πολλοί από αυτούς είχαν λαμπρή καριέρα τόσο στην εθνική ομάδα όσο και σε επίπεδο συλλόγων.
Ο προπονητής της ομάδας του 2005 ήταν ο Παναγιώτης Γιαννάκης, ο οποίος έχει άμεση σχέση με την πρωταθλήτρια ομάδα της Ελλάδας στο Eurobasket του 1987, ως δεύτερος σκόρερ πίσω από τον μεγάλο Νίκο Γκάλη. Μεγαλώνοντας με είδωλα όπως ο Γκάλης, ο Γιαννάκης και άλλοι ήρωες του 1987, όπως ο Παναγιώτης Φασούλας, η γενιά του 2005 συνειδητοποίησε ότι η νίκη είναι εφικτή στο μεγαλύτερο επίπεδο. «Άρχισα να παίζω μπάσκετ επειδή όταν ήμουν 4 ετών είδα την Ελλάδα να κερδίζει το Eurobasket. Και το να μπορέσω να το κάνω αυτό ως 18χρονος παίκτης ήταν πάντα το μεγαλύτερο επίτευγμα της καριέρας μου. Τα 20 χρόνια που έχουν περάσει μου φαίνονται πολύ μακρινά. Ήταν μια απίστευτη επιτυχία για εμάς. Κανείς δεν πίστευε ότι θα καταφέρουμε να πάμε στο Βελιγράδι και να κερδίσουμε το πρωτάθλημα. Αλλά είχαμε αυτοπεποίθηση – μια χρυσή ομάδα, μια γενιά του ελληνικού μπάσκετ με σπουδαίους παίκτες. Αλλά το πιο σημαντικό που ξεχωρίζει 20 χρόνια μετά είναι ότι ήταν μια ομάδα που έκανε θυσίες για να είναι πάντα στο υψηλότερο επίπεδο σε κάθε αγώνα, είπε ο Ζήσης. Όταν ρωτήθηκε για τις αναμνήσεις του από το 2005, ο Σπανούλης απάντησε με ένα μεγάλο χαμόγελο:«Η πρώτη μου σκέψη είναι ότι τότε είχα μαλλιά… Ήταν μια απίστευτη στιγμή. Βγάλαμε πολλούς Έλληνες στους δρόμους».
Στη Ρίγα και το 2025, όπου παίκτες όπως ο Κώστας Σλούκας και ο Κώστας Παπανικολάου μεγάλωσαν θαυμάζοντας τους Ζήση, Σπανούλη και τους υπόλοιπους. Φυσικά, θυμούνται καλά και με νοσταλγία τον τίτλο του 2005. «Θυμάμαι ότι βγήκα στους δρόμους και φώναζα και γιόρταζα μαζί με άλλους ανθρώπους. Ήταν κάτι ξεχωριστό και, φυσικά, όλοι έχουμε αυτές τις αναμνήσεις στο μυαλό μας», είπε ο Σλούκας.
«Ήταν η στιγμή που με καθόρισε, με έκανε να πιστέψω, με έκανε να θέλω να ασχοληθώ με αυτό το άθλημα, με έκανε να το αγαπήσω», πρόσθεσε ο Παπανικολάου.
Ο ημιτελικός
Ωστόσο, ο ημιτελικός με τη Γαλλία έσπασε καρδιές. Η αλλαγή συναισθημάτων από τη μια στιγμή στην άλλη είναι κάτι που όλη η Ελλάδα θυμάται από το 2005. Οι Γάλλοι είχαν μια σπουδαία γενιά παικτών, όπως οι Tony Parker και Boris Diaw – και οι δύο μόλις 23 ετών τότε – καθώς και ο βετεράνος Antoine Rigaudeau, οι αδελφοί Florent και Mickael Pietrus, ο Mickael Gelabale και ο σημερινός προπονητής της Γαλλίας Frederic Fauthoux. Η Γαλλία είχε προβάδισμα επτά πόντων με 43 δευτερόλεπτα να απομένουν. Όμως η Ελλάδα δεν τα παράτησε και αντέδρασε. Με το σκορ στο 65-64 και 11 δευτερόλεπτα να απομένουν, ο Ριγκοντό έβαλε μόνο δύο ελεύθερες βολές, δίνοντας στην Ελλάδα μια τελευταία ευκαιρία. Ο Ζήσης έτρεξε προς το καλάθι και πάσαρε στον Διαμαντίδη –βάλτο αγόρι μου– στην κορυφή της ρακέτας, ο οποίος ευστόχησε στο τρίποντο με 3 δευτερόλεπτα να απομένουν, δίνοντας στη Ελλάδα τη νίκη με 67-66. «Η μεγαλύτερη ανάμνησή μου είναι ο αγώνας με τη Γαλλία, το σουτ του Διαμαντίδη και γενικά η ανατροπή που κάναμε τα τελευταία δύο λεπτά», θυμάται ο Σλούκας.
«Όλοι θυμούνται τον ημιτελικό με τη Γαλλία, την εκπληκτική ανατροπή που κάναμε. Αυτό είναι το πνεύμα που διακατέχει την ελληνική ομάδα: να μην τα παρατάει ποτέ και να δίνει πάντα τον καλύτερό της εαυτό», είπε ο Βασίλειος Τολιόπουλος. «Πιθανότατα έχω δει αυτόν τον αγώνα περισσότερες από 50 φορές», είπε ο Παναγιώτης Καλαϊτζάκης. Η εμπειρία του Κώστα Παπανικολάου από τον ημιτελικό ήταν διαφορετική από αυτή των υπολοίπων. Την ημέρα του ημιτελικού βρισκόταν σε μια οικογενειακή συγκέντρωση και δεν μπόρεσε να δει τον αγώνα επειδή ήταν στην εκκλησία. Μετά την εκκλησία, ο νεαρός Κώστας ΄ετρεξε στο σπίτι. «Μπήκα στο σπίτι και άνοιξα την τηλεόραση ακριβώς τη στιγμή που ξεκίνησε η τελική φάση για την Ελλάδα. Ο Νίκος (Ζήσης) κατέβαζε την μπάλα και την πέρασε στον Διαμαντίδη. Αυτή είναι η μόνη εικόνα που έχω από τον ημιτελικό, και ήταν η καλύτερη εικόνα που θα μπορούσα να έχω. Θυμάμαι ότι ήμουν εκστασιασμένος. Τρελαινόμουν στο σπίτι και ήταν μια πραγματικά ξεχωριστή στιγμή για μένα. Την κρατάω στην καρδιά μου και αυτή με έκανε να ερωτευτώ αυτό το άθλημα», είπε ο Κώστας Παπανικολάου. Η Ελλάδα συνέχισε με την ίδια δυναμική από την ανατροπή εναντίον της Γαλλίας και κέρδισε με 78-62 τη Γερμανία στον τελικό, κατακτώντας το δεύτερο τίτλο της στο Eurobasket.
Από τον Γιαννάκη στον Σπανούλη
Ο κύριος σύνδεσμος μεταξύ της ομάδας του 1987 και της ομάδας του 2005 ήταν ο Παναγιώτης Γιαννάκης ως προπονητής. Ωστόσο, η ελληνική ομοσπονδία αναγνώρισε τη σημασία των παικτών του 2005 και πόσο σημαντικό ήταν να μεταδώσουν τις γνώσεις τους στις επόμενες γενιές. Το 2021, η ομοσπονδία παρουσίασε τον Νίκο Ζήση ως γενικό διευθυντή της εθνικής ομάδας και τον Δήμο Ντικούδη ως διοικητικό διευθυντή. Και, τον Οκτώβριο του 2023, τα ηνία της προπονητικής ομάδας πέρασαν στα χέρια του Βασίλη Σπανούλη.
«Είναι πολύ σημαντικό γιατί διατηρούν τη νοοτροπία που είχαν και προσπαθούν να μας μεταδώσουν αυτή τη νοοτροπία για να την εφαρμόσουμε στο γήπεδο. Έχουν μεγάλη εμπειρία και τους σέβομαι πολύ», δήλωσε ο Σλούκας, ο οποίος έπαιξε με τον Ζήση και τον Σπανούλη στην εθνική ομάδα. Ο Κώστας Παπανικολάου πιστεύει επίσης ότι η κίνηση αυτή είναι ένα σημαντικό πλεονέκτημα, λέγοντας: «Οι νέοι έχουν την ευκαιρία να βρίσκονται κοντά σε παίκτες που έχουν πετύχει στο παρελθόν και μπορούν να τους μεταδώσουν τη νοοτροπία και τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να προσεγγίζουν τα πάντα. Είναι πολύ σημαντικό, ειδικά για τους νέους». Ο Ντίνος Μίτογλου πρόσθεσε: «Η εμπειρία και ο χαρακτήρας τους, ειδικά του προπονητή Σπανούλη με τον νικηφόρο χαρακτήρα του, σημαίνουν πολλά. Ίσως είναι οι μόνοι που ξέρουν πώς να μας οδηγήσουν σε κάτι μοναδικό, να κάνουν κάτι ξεχωριστό με την εθνική ομάδα, όπως έκαναν εκείνοι».
Η επόμενη γενιά
Η Ελλάδα έχει έναν ημιτελικό την Παρασκευή με την Τουρκία. Όλοι θέλουν τουλάχιστον μια θέση στο βάθρο. Τα τελευταία μετάλλια που κρέμασαν στο λαιμό τους οι Έλληνες παίκτες είναι από την τρίτη θέση στο Eurobasket toy 2009. Και οι γηραιότεροι παίκτες αυτής της γενιάς, ο Σλούκας και ο Παπανικολάου, δεν έχουν πολύ χρόνο, και οι δύο γίνονται 35 φέτος. Η ομάδα του 2025 έχει τον σούπερ σταρ του ΝΒΑ Γιάννη Αντετοκούνμπο, καθώς και τους αδελφούς του Θανάση και Κώστα, τον Τάιλερ Ντόρσι, τον Μίτογλου, τον Καλαϊτζάκη, τον Τολιόπουλο και τον 20χρονο ταλαντούχο Αλέξανδρο Σαμοντούροβ.
«Αν δεν ήταν παίκτες όπως ο Ζήσης, ο Διαμαντίδης, ο Σπανούλης, ο Παπαλουκάς, δεν θα ήμουν εδώ τώρα. Άρχισα να παίζω μπάσκετ εξαιτίας τους, εξαιτίας αυτής της εθνικής ομάδας. Και αυτοί άρχισαν να παίζουν μπάσκετ εξαιτίας του Γκάλη και του Γιαννάκη. Ελπίζω να μπορέσουμε να αφήσουμε κάτι και για την επόμενη γενιά. Ελπίζω ότι κάποια παιδιά που μεγαλώνουν τώρα και είναι 5, 6, 7 ετών και μας βλέπουν στην τηλεόραση θα αρχίσουν να παίζουν μπάσκετ εξαιτίας μας και θα αφήσουμε ένα σημάδι για την επόμενη γενιά. Αυτό θα ήταν καταπληκτικό», είπε ο 26χρονος Καλαϊτζάκης.
