Η αντιμετώπιση της πραγματικότητας της κλιματικής αλλαγής συμβαδίζει με την προστασία ενός βασικού πόρου: του νερού. Στο νέο του βιβλίο, Planet Aqua: Rethinking Our Home in the Universe, ο οικονομικός και κοινωνικός θεωρητικός Jeremy Rifkin προτρέπει σε μια πλήρη επανεξέταση της σχέσης μας με το νερό. Βλέπει την ανάγκη για μια «μπλε συμφωνία» που θα συμπληρώσει την Πράσινη Συμφωνία της ΕΕ. Ο Rifkin, γνωστός για την «τρίτη βιομηχανική επανάσταση “ – μια έννοια βιωσιμότητας που επιδιώκει να αντιμετωπίσει την οικονομική αστάθεια, την ενεργειακή ασφάλεια και την κλιματική αλλαγή – επιμένει ότι μια ”μπλε συμφωνία» είναι απαραίτητη για να εξασφαλιστεί η ανθεκτικότητα της ΕΕ σε μια εποχή οικολογικής αστάθειας. Η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή (ΕΟΚΕ) συμφωνεί, ανανεώνοντας την έκκλησή της για μια ειδική γαλάζια συμφωνία της ΕΕ. Σε πρόσφατο έγγραφο γνωμοδότησης η ΕΟΚΕ, η οποία εκπροσωπεί εργοδότες, εργαζομένους και ομάδες της κοινωνίας των πολιτών, προειδοποιεί ότι οι αντικρουόμενες βιομηχανικές και περιβαλλοντικές απαιτήσεις καθιστούν απαραίτητη μια αυτόνομη στρατηγική για την ανθεκτικότητα των υδάτινων πόρων.
Η ανάγκη για μια Γαλάζια Συμφωνία
Η κρίση των υδάτινων πόρων στην Ευρώπη δεν είναι πλέον υποθετική, είναι ορατή και κλιμακώνεται. Οι ακραίες καιρικές συνθήκες που προκαλούνται από το κλίμα απειλούν τα υδατικά της συστήματα. Γεγονότα όπως οι καταστροφικές πλημμύρες στην Ελλάδα και Ισπανία, οι ποταμοί Ρήνος και Δούναβης που έσπασαν τις όχθες τους, υπογραμμίζουν το πρόβλημα. Καθώς η κλιματική αλλαγή εντείνεται, οι ξηρασίες και οι ξαφνικές πλημμύρες γίνονται συχνές, διαταράσσοντας τις τοπικές κοινότητες, τη γεωργία και τις βασικές βιομηχανίες.
Δεν αντιμετωπίζουμε μόνο μια κλιματική κρίση αλλά και μια κρίση νερού με σοβαρές συνέπειες για τη δημόσια υγεία, τη βιοποικιλότητα και την οικονομική σταθερότητα.
Στο Planet Aqua, ο Rifkin υποστηρίζει ότι αυτές οι κρίσεις δεν είναι απλώς μεμονωμένα γεγονότα αλλά συμπτώματα μιας ευρύτερης «κακής διαχείρισης της υδρόσφαιρας» – του τεράστιου δικτύου νερού του πλανήτη. Προειδοποιεί ότι δεν αντιμετωπίζουμε μόνο μια κλιματική κρίση αλλά και μια κρίση νερού με σοβαρές συνέπειες για τη δημόσια υγεία, τη βιοποικιλότητα και την οικονομική σταθερότητα. Ο Rifkin οραματίζεται μια Γαλάζια Συμφωνία που μετατοπίζεται από την αντιμετώπιση του νερού ως ενός ακόμη πόρου στην αναγνώρισή του ως θεμέλιο της ζωής και της κοινωνίας. Υποστηρίζει ότι η Πράσινη Συμφωνία της ΕΕ δεν θα πετύχει χωρίς μια αντίστοιχη Μπλε Συμφωνία που θα δίνει προτεραιότητα στην ανθεκτικότητα του νερού και στη διατήρηση των πόρων.
Τι είναι η γαλάζια οικονομία;
Μια γαλάζια συμφωνία θα στηρίξει την ανάπτυξη μιας οικονομίας που θα βασίζεται στα υδάτινα οικοσυστήματα. Σε αντίθεση με άλλα οικονομικά μοντέλα, η γαλάζια οικονομία επικεντρώνεται σε πρακτικές βιώσιμης διαχείρισης των υδάτων, αναγνωρίζοντας ότι τομείς όπως η γεωργία, η παραγωγή ενέργειας και η μεταποίηση βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στο νερό. Η προσέγγιση αυτή τονίζει ότι οι υδάτινοι πόροι αξίζουν προστασία και βιώσιμη διαχείριση, από την πηγή έως τη θάλασσα. Ο εισηγητής της ΕΟΚΕ Florian Marin υπογραμμίζει αυτό το όραμα: «Η ανθεκτικότητα των υδάτων πρέπει να ενσωματωθεί ευρέως σε όλους τους σχετικούς τομείς πολιτικής της ΕΕ», λέει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του Ευρωβαρόμετρου, το 78% των Ευρωπαίων υποστηρίζει πρόσθετα μέτρα της ΕΕ για την ανθεκτικότητα των υδάτων, με κορυφαίες ανησυχίες τη ρύπανση των υδάτων, την υπερκατανάλωση και τις επικίνδυνες χημικές ουσίες.
Ενίσχυση της ανθεκτικότητας των υδάτων
Η θέση του Rifkin είναι απλή, αλλά συχνά παραβλέπεται: η κλιματική αλλαγή δεν αφορά μόνο τον άνθρακα. Η υδρόσφαιρα διαδραματίζει κεντρικό ρόλο, συνδέοντας το κλίμα, τη βιομηχανία και τα οικοσυστήματα. Σε αυτό το πνεύμα, 21 κράτη μέλη της ΕΕ, με επικεφαλής την Πορτογαλίδα υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας Maria da Graça Carvalho, κάλεσαν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να καταστήσει το νερό κορυφαία προτεραιότητα. Σε επιστολή τους, καλούν την εκτελεστική εξουσία της ΕΕ να αναλάβει «συγκεκριμένη δράση» για την «ενίσχυση της ασφάλειας και της ανθεκτικότητας του νερού σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση». Η στρατηγική της Ευρωπαϊκής Επιτροπής γιατην ανθεκτικότητα των υδάτων αντικατοπτρίζει την ανάγκη για βιώσιμη διαχείριση των υδάτων ως θεμέλιο των μελλοντικών βιομηχανικών και περιβαλλοντικών στρατηγικών του μπλοκ. «Αειφόρος» σημαίνει υιοθέτηση πρακτικών και τεχνολογιών που εξοικονομούν νερό, μειώνουν τα απόβλητα και προσαρμόζονται στις κλιματικές επιπτώσεις, συμβάλλοντας στη διατήρηση αξιόπιστου εφοδιασμού με νερό.
Η τεχνολογία είναι μόνο ένα μέρος της απάντησης
Το Ευρωπαϊκό Γραφείο Διπλωμάτων Ευρεσιτεχνίας αναφέρει ότι κατέχει ηγετική θέση παγκοσμίως στην ανάπτυξη τεχνολογιών που σχετίζονται με το νερό, με το 40% των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας – όπως αυτά για την αποτελεσματική επεξεργασία του νερού – να προέρχονται από Ευρωπαίους αιτούντες. Η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι η τεχνολογία από μόνη της δεν θα λύσει την κρίση του νερού. Η ανάπτυξη της δέσμευσης του κοινού και η κατάρτιση ενός εργατικού δυναμικού εξοπλισμένου με δεξιότητες διαχείρισης των υδάτων έχουν εξίσου μεγάλη σημασία. Αυτές οι «γαλάζιες θέσεις εργασίας» κυμαίνονται από τους μηχανικούς υδάτων και τους χωροτάκτες μέχρι τους νομικούς και τους οικονομικούς εμπειρογνώμονες που κατανοούν τη βιώσιμη διαχείριση των υδάτων. Αντίστοιχες πολιτικές, για τις οποίες η ΕΟΚΕ τάσσεται υπέρ από την ΕΕ μέχρι το εθνικό και το περιφερειακό επίπεδο σε όλο το μπλοκ, θα μπορούσαν να ενθαρρύνουν τις βιομηχανίες να υιοθετήσουν τεχνολογίες αποδοτικής χρήσης του νερού και να εκπαιδεύσουν επαγγελματίες για την εποπτεία και τη διαχείριση βιώσιμων πρακτικών.
«Είναι σημαντικό να αναθεωρήσουμε τον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιούμε το δημόσιο χρήμα σε σχέση με το νερό», λέει ο Marin, επισημαίνοντας την κοινή γεωργική πολιτική ως παράδειγμα διανομής κονδυλίων της ΕΕ χωρίς απαιτήσεις για βιώσιμες πρακτικές για το νερό. Το Planet Aqua του Rifkin χρησιμεύει ως φιλοσοφικό υπόβαθρο της πρότασης της ΕΟΚΕ για τη Γαλάζια Συμφωνία. Καθώς η ΕΕ σχεδιάζει το μέλλον, το Planet Aqua έχει ένα σαφές μήνυμα: Το νερό είναι το επόμενο πεδίο μάχης της ΕΕ για το κλίμα, και η επιτυχία της Πράσινης Συμφωνίας μπορεί να εξαρτάται από τη μετατροπή των πράσινων πολιτικών σε μπλε.
