O Μπασάρ ελ Άσαντ, γεννημένος το 1965, δραπέτευσε από τη Συρία μετά από 14 χρόνια εμφυλίου πολέμου, στοίχισε τη ζωή σε περισσότερους από 500.000 ανθρώπους και ξερίζωσε περισσότερο από τον μισό πληθυσμό και άφησαν δεκαετίες καταστροφής στη Συρία. Οι άνθρωποι που συνεργάστηκαν μαζί του, υποστηρίζουν ότι, πάσχοντας από το σύνδρομο του δευτερότοκου που παίρνει τη θέση του πρωτότοκου στην κεφαλή της οικογένειας από ένα τραγικό παιχνίδι της μοίρας, ο δρ Άσαντ, ένας φαινομενικά φυσιολογικός άνθρωπος, πάσχισε να γίνει ο πιο αιμοσταγής και δεσποτικός προκειμένου να συνεχίσει να προσκολλάται στην εξουσία από φόβο μήπως καταλήξει φυλακισμένος, όπως ο Χόσνι Μουμπάρακ της Αιγύπτου, ή πυροβολημένος δίπλα σε έναν αγωγό, όπως ο Μουαμάρ Καντάφι της Λιβύης. Κατέληξε να του χορηγηθεί άσυλο στη Μόσχα από την πίσω πόρτα.
Το θανατηφόρο τροχαίο ατύχημα που υπέστη πριν από τρεις δεκαετίες ο μεγαλύτερος αδελφός του, κληρονόμος της φατρίας που ίδρυσε ο πατέρας τους ο Χαφέζ αλ-Άσαντ, του στέρησε μια ήρεμη ζωή στο Λονδίνο, όπου σπούδαζε ως οφθαλμίατρος και είχε γνωρίσει τη Σάλμα, μια συριακής καταγωγής οικονομολόγο, την οποία παντρεύτηκε χρόνια αργότερα. Αναγκάστηκε να επιστρέψει στη Δαμασκό για να ολοκληρώσει τη στρατιωτική του καριέρα και να προσαρμοστεί στα ηνία της εξουσίας που του άφησε ο πατέρας του μετά τον θάνατό του το 2000. Το 2021, με το 95% των ψήφων σε μια χώρα διαλυμένη μετά από μια δεκαετία πολέμου, επικύρωσε εκ νέου μια τέταρτη θητεία την οποία δεν θα ολοκληρώσει πλέον.
Στην αρχή της προεδρίας του, προσπαθεί να παρουσιάζει την εικόνα ενός μεταρρυθμιστή καθώς ανέχθηκε κάποια ελευθερία του συνεταιρίζεσθαι και του Τύπου, σε μια προσπάθεια να διαφοροποιηθεί από το σκληρό καθεστώς του πατέρα του, το οποίο το 1982 κατέστειλε μια ισλαμική εξέγερση στην κεντρική πόλη Χάμα με περισσότερους από 20.000 νεκρούς και χιλιάδες τραυματίες. Ομως η εικόνα του μεταρρυθμιστή διαλύθηκε πολύ γρήγορα, καθώς προσπάθησε να κάνει πολιτική καριέρα, διερευνώντας διπλωματικές οδούς με την Τουρκία, ακόμη και με το Ισραήλ, ενώ παράλληλα ενίσχυσε τις συμμαχίες στον σιιτικό ισλαμικό κόσμο με το Ιράν και το λιβανέζικο παραστρατιωτικό κόμμα Χεζμπολάχ και εδραίωσε τη στρατιωτική συνεργασία με τη Ρωσία. Για να προωθήσει την εικόνα του στο εξωτερικό ως εκσυγχρονιστή ηγέτη, έδωσε άφθονες συνεντεύξεις στα διεθνή μέσα ενημέρωσης.
-Πού βλέπετε τον εαυτό σας σε 10 χρόνια;» τον ρώτησαν σε μία από αυτές στις αρχές του 2016, ήδη εν μέσω του πολέμου.
– Μετά από 10 χρόνια, θέλω να έχω καταφέρει να σώσω τη Συρία», απάντησε.
Εκείνη την εποχή, οι σημαντικότερες μυστικές υπηρεσίες εξακολουθούσαν να αμφιβάλλουν ότι ο Άσαντ θα παρέμενε στην εξουσία για πολύ ακόμη. Η Ρωσία είχε μόλις αναπτυχθεί στη Συρία για να στηρίξει τον σύμμαχό της και, ειδικότερα, για να προστατεύσει τα στρατιωτικά της συμφέροντα στις βάσεις Ταρτούς και Λατάκια στις ακτές της Μεσογείου. Με τη βοήθεια της Μόσχας και του Ιράν και των χιλιάδων μαχητών της Χεζμπολάχ, μαζί με κάποιες ιρανικές και αφγανικές σιιτικές διμοιρίες, το καθεστώς του Σύρου προέδρου βγήκε νικητής. Μέσα σε λίγα χρόνια ανέκτησε τον έλεγχο στις μεγάλες πόλεις, στις γεωργικές κοιλάδες και στις πετρελαιοπηγές – και άφησε στους Κούρδους στα βορειοανατολικά, την κεντρική έρημο, στις εναπομείνασες τζιχαντιστικές ομάδες και τον βορρά στους ισλαμιστές αντάρτες που συμμάχησαν με την Τουρκία, καθώς και πρώην μέλη της Αλ Κάιντα και άλλους φονταμενταλιστές αντάρτες που εκδιώχθηκαν από τα φέουδά τους και αντιστάθηκαν στην επίθεσή τους στην Ιντλίμπ.
Οι συστηματικοί βομβαρδισμοί αμάχων και οι περιστασιακές επιθέσεις με χημικά όπλα σημάδεψαν μια σύγκρουση, οι συνέπειες της οποίας, ωστόσο, θα στοιχειώνουν για πάντα τον Άσαντ και το καθεστώς του για εγκλήματα πολέμου.
Από αυτό το τελευταίο μεγάλο προπύργιο της αντιπολίτευσης ξεκίνησε η αιφνιδιαστική επίθεση αιφνιδιαστικού που διέλυσε τις ελπίδες επιβίωσής της το 2016. Η καταστολή που ασκούσε με τις δυνάμεις καταστολής, οι οποίες δεν δίστασαν να βασανίσουν ακόμα και ανήλικους που είχαν ζωγραφίσει σε έναν τοίχο στη Ντεράα τον Μάρτιο του 2011 ότι είχε έρθει το τέλος του καθεστώτος Άσαντ, μετά την πτώση του Μπεν Αλί και του Μουμπάρακ, δεν είχε αποτέλεσμα. Αυτό ακριβώς ήταν το έναυσμα για την Αραβική Άνοιξη στη Συρία, ένα ξέσπασμα που τώρα φαίνεται να φτάνει στο τέλος του με τη χώρα στα χέρια των ισλαμιστών που παρουσιάζονται ως οι πιο ισχυροί. Οι συστηματικοί βομβαρδισμοί αμάχων και οι περιστασιακές επιθέσεις με χημικά όπλα σημάδεψαν μια σύγκρουση, οι συνέπειες της οποίας, ωστόσο, θα στοιχειώνουν για πάντα τον Άσαντ και το καθεστώς του για εγκλήματα πολέμου.
Η διεθνής κοινότητα, παρά τις αποτυχημένες προσπάθειες να βρεθεί πολιτική διέξοδος στις διαπραγματεύσεις που διεξήχθησαν με τη μεσολάβηση του ΟΗΕ μεταξύ της κυβέρνησης και της αντιπολίτευσης στη Γενεύη, παρακολουθεί από απόσταση τη συριακή εμφύλια διαμάχη. Μια ατελείωτη σύγκρουση που έχει γίνει το σκηνικό μιας σύγκρουσης μεταξύ παγκόσμιων και περιφερειακών δυνάμεων. Σε μια απελπισμένη χειρονομία, ο Σύρος πρόεδρος απελευθέρωσε χιλιάδες κρατούμενους τζιχαντιστές το 2014 και άφησε τα σύνορα με το Ιράκ αφύλαχτα, ώστε το ISIS να μπορέσει να εδραιωθεί ως Ισλαμικό Κράτος σε ένα νέο χαλιφάτο που εκτείνεται και στις δύο χώρες.
Το τέχνασμα πέτυχε και ο Άσαντ άρχισε να θεωρείται το μικρότερο κακό, μπροστά σε μια ριζοσπαστική απειλή υπερσυντηρητικών σουνιτών μουσουλμάνων, γνωστοί ως σαλαφιστές, που σκόρπισαν τον τρόμο από το Παρίσι μέχρι την Κωνσταντινούπολη. Από τη Δαμασκό, παρακολουθούσε αυτάρεσκα καθώς οι μεγάλες δυνάμεις συγκέντρωναν τη δύναμη πυρός τους εναντίον του ISIS, ενώ οι γραμμές των ανταρτών κατέρρεαν, εκτός από την Ιντλίμπ και την κουρδική περιοχή.
Η πανδημία άνοιξε μια ανάπαυλα που φάνηκε να σταθεροποιεί τα μέτωπα μέχρι αυτόν τον μήνα. Και παρόλο που ο Αραβικός Σύνδεσμος και άλλοι διεθνείς οργανισμοί είχαν ανοίξει ξανά την πόρτα στον ηγέτη, ο κόσμος κατέληξε να νίπτει τας χείρας του για την τύχη της Συρίας. Οι ίδιες υπηρεσίες πληροφοριών, από τη Μοσάντ έως τη CIA, που προέβλεψαν τη γρήγορη πτώση του πριν από μια δεκαετία, απέτυχαν τώρα να προβλέψουν την εντυπωσιακή ήττα του. Ο Άσαντ δεν έχασε μόνο την εξουσία, αλλά κατέστρεψε και το μέλλον ενός κράτους-κλειδί στη Μέση Ανατολή. Έχει μείνει κατακερματισμένο στα χέρια εχθρών που το μόνο κοινό που έχουν μεταξύ τους είναι ο αγώνας κατά του καθεστώτος του.
