Ένα από τα στοιχεία που κάνει το ελληνικό καλοκαίρι μοναδικό, είναι η εμπειρία του θερινού σινεμά. Ως φανατικός θαυμαστής των υπερηρώων και των κόμικς, η κυκλοφορία της νέας ταινία του Superman ήταν κάτι που περίμενα με ανυπομονησία. Όμως οι εξαντλητικοί ρυθμοί της δουλειάς δεν μου έδωσαν τον χρόνο και την διάθεση να δω την ταινία. Κατάφερα και την είδα χθες σε ένα θερινό σινεμά, στο μέρος που κάνω διακοπές, μακριά από τους έντονους ρυθμούς της πόλης και του γραφείου, μακριά από τις άσχημες ειδήσεις. Μπορείτε λοιπόν να φανταστείτε την έκπληξή μου όταν αυτό που νόμιζα ότι θα ήταν δύο ώρες ανέμελης διασκέδασης κατέληξε να μου φανεί τόσο γνώριμο και τόσο οικείο.
Το μήνυμα για τη δίκαιη μεταχείριση των μεταναστών
Παρόλο που δεν έχω πια την τεράστια γνώση των υπερηρώων και των κόμικς που έχει η Gen X, μεγάλωσα με τις παλιές ταινίες του Superman, με τον Κρίστοφερ Ριβ. Στο σενάριο αυτών των παλαιότερων ταινιών ο Σούπερμαν πάντα παρουσιάζονταν ως ένας εξωγήινος ορφανός, αλλά με κάποιο τρόπο αυτό το σενάριο στην τελευταία ταινία του Τζέιμς Γκαν, προκαλεί έντονη αντίδραση σε μερικούς ανθρώπους. Η ιδέα ότι το άτομο που θεωρείται «παράνομο», το άτομο που «δεν είναι από εδώ», μπορεί να είναι ο καλός, έρχεται σε αντίθεση με όλα όσα προσπαθούν να προωθήσουν οι φανατικοί σήμερα.
Σε αυτή την ταινία του Superman, μια άλλη πολύ προφανής αναφορά στον σημερινό αυταρχισμό και την απάνθρωπη μεταχείριση των μεταναστών είναι η δημιουργία του χαρακτήρα Ultraman, ο οποίος έχει την αποστολή να εξοντώσει τον πιο διάσημο «παράνομο αλλοδαπό» του κόσμου. Ο Ultraman είναι μέλος μιας ομάδα μασκοφόρων δυνάμεων ασφαλείας που λειτουργεί εκτός του πλαισίου της κανονικής επιβολής του νόμου και χωρίς καμία δημόσια λογοδοσία. Δεν είναι δύσκολο να τραβήξουμε μια παράλληλη γραμμή μεταξύ της παρακρατικής οργάνωσης της ταινίας και της Υπηρεσίας Μετανάστευσης των Ηνωμένων Πολιτειών αλλά και της αντίστοιχης άλλων χωρών. Οι υπηρεσίες αυτές διαθέτουν πλέον προϋπολογισμό μεγαλύτερο από τον στρατό των περισσότερων χωρών και έχουν το ελεύθερο να σπέρνουν τον τρόμο χωρίς δίκη και χωρίς να τηρούν τις νόμιμες διαδικασίες, είτε πρόκειται για μετανάστες είτε για ανθρώπους που απλά δεν θεωρούν «δικούς μας». Στη συνέχεια ήρθε η ειρωνική αποκάλυψη, ότι ο Ultraman μοιράζεται το DNA του με τον Superman, ένας υπαινιγμός του Γκαν, ότι έχουμε περισσότερα κοινά με εκείνους που θεωρούμε «διαφορετικούς», με εκείνους που μας λένε ότι πρέπει να αντιταχθούμε, παρά με εκείνους που στρέφουν τους μεν εναντίον των δε.
Περιττό να πούμε ότι κανείς δεν θα έπρεπε να έχει σοκαριστεί ή να έχει αιφνιδιαστεί από το γεγονός, ότι μια ταινία για ένα παιδί από έναν άλλο κόσμο που στάλθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες από τους γονείς του, επειδή ο πλανήτης τους καταστρεφόταν και ο πολιτισμός τους πέθαινε, και που κατέληξε να είναι ο απόλυτος καλός (παρά την αμφισβητήσιμη δημοσιογραφική ηθική), είχε ένα μήνυμα υπέρ των μεταναστών. Αυτή ήταν πάντα η ιστορία. Ωστόσο, αυτό που είναι απροσδόκητο, σε σχέση με το σημερινό πολιτικό κλίμα που επικρατεί, είναι η περιγραφή των φανταστικών χωρών Μποράβια και Τζαρχάνπουρ από τον Γκαν.
Το μήνυμα για την Παλαιστίνη και το Ισραήλ
Δεν γνωρίζω ποιες είναι οι προθέσεις του Τζέιμς Γκαν στη νέα προσέγγιση του Superman, αλλά δεν μπορώ να προσπεράσω τις ομοιότητες μεταξύ των φανταστικών χωρών Μποράβια και Τζαρχανπούρ, με το Ισραήλ και την Παλαιστίνη. Ενώ στις Ηνωμένες Πολιτείες διαδραματιζόταν το θρίλερ με τον ψευδώς κατηγορούμενο και διασυρμένο Superman, στον υπόλοιπο κόσμο εξελισσόταν η ιστορία μιας πανίσχυρης, στρατιωτικοποιημένης χώρας, της Μποράβια, που δρούσε παρασκηνιακά με τον φανατικό φασίστα Λεξ Λούθορ, προκειμένου να εξασφαλίσει τη συναίνεση για την εισβολή και την κατοχή του άοπλου, μελαψού πληθυσμού της Τζαρχανπούρ στη Μέση Ανατολή.
Κάποιοι θα πουν ότι η Μποράβα υποτίθεται ότι συμβολίζει τη Ρωσία, υπονοώντας κατά κάποιον τρόπο ότι η Τζαρχανπούρ είναι η Ουκρανία. Ωστόσο, αυτή η σύγκριση καταρρέει όταν φτάνουμε στη σκηνή όπου ο στρατός της Μποράβια, με όλα τα όπλα που έχει στη διάθεσή του, γκρεμίζει το συνοριακό φράχτη που χωρίζει τους Τζαρχανουριανούς από αυτούς. Από την άλλη πλευρά του φράχτη βρίσκεται ο πληθυσμός του Τζαρχαπούρ, που μοιάζει πολύ με τους Παλαιστινίους που είναι οπλισμένος μόνο με τις γροθιές του, και μερικά αυτοσχέδια όπλα και πολλή ελπίδα και αντίσταση. Καθώς παρακολουθούσα την ταινία, και αυτή τη σκηνή ειδικότερα, ήρθαν στη μνήμη μου εικόνες από την Ιντιφάντα με νεαρούς Παλαιστίνιους να υπερασπίζονται τα σπίτια και τη γη τους απέναντι στα τεθωρακισμένα άρματα του Ισραήλ. Ακόμη και χωρίς ακτίνες Χ, η σκηνή αυτή, σκόπιμα ή ακούσια, αποτυπώνει πολύ καθαρά τον πολύχρονο αγώνα των Παλαιστινίων εναντίον του Ισραήλ. Ποιος είναι αυτός ο αγώνας και η φανταστική μάχη μεταξύ της Μποράβια και της Τζαρχανπούρ; Στο επίκεντρο βρίσκεται η γη, η επιθυμία να κατακτήσει κανείς τη γη κάποιου άλλου με στρατιωτική βία.
Το πιο σημαντικό μήνυμα
Όταν πήγα να δω τον Superman, νόμιζα ότι άφηνα πίσω μου την πραγματικότητα όλων των αδικιών που, μέσω της δουλειάς μας, είμαστε αναγκασμένοι να αντιμετωπίζουμε κάθε μέρα. Αλλά αυτό που συνειδητοποίησα είναι ότι είμαστε περιτριγυρισμένοι από έναν κόσμο αδικίας και, όσο σκληρά και αν προσπαθούμε, όσο σκληρά και αν θέλουμε μερικές φορές, δεν μπορούμε να κοιτάξουμε αλλού. Μπορώ να ξεφύγω για μερικές ώρες σε ένα θερινό σινεμά, αλλά αυτό δεν αλλάζει το γεγονός ότι χιλιάδες άνθρωποι κυνηγούνται, κρατούνται παράνομα και συχνά ξυλοκοπούνται από παράνομες παρακρατικές ή μη δυνάμεις. Ο Τζέιμς Γκαν μπορεί να μην είχε την πρόθεση να κάνει μια φιλοπαλαιστινιακή ταινία, αλλά πιστεύω ότι, δεδομένου ότι ζούμε σε έναν κόσμο όπου είναι αδύνατο να αγνοήσουμε μια γενοκτονία, υποσυνείδητα έκανε μια τέτοια ταινία. Διότι, τελικά, παρά τα εκατομμύρια δολάρια που ξοδεύονται για προπαγάνδα με σκοπό να συσκοτίσουν την αλήθεια και την πραγματικότητα, η ψυχή μας δεν μπορεί να αρνηθεί το προφανές.
Θα μπορούσα να τελειώσω αυτό το κείμενο επιβεβαιώνοντας τις προφανείς συνδέσεις με τη δικαιοσύνη για τους μετανάστες, τη γενοκτονία στη Γάζα και την κατοχή της Παλαιστίνης αλλά θα ήταν παράλειψη να μην γράψω για το πραγματικό μήνημα της ταινίας. Αυτό το μήνυμα, είναι ότι τελικά ο Σούπερμαν είναι μια ιστορία για την ελπίδα, ακόμα και όταν νιώθεις ότι όλος ο κόσμος είναι εναντίον σου. Σκεφτόμαστε τους μετανάστες που προσπαθούν να επιβιώσουν σε μια χώρα που θέλει να τους διαπομπεύσει και να τους φυλακίσει, ή τα παιδιά στη Γάζα που δεν έχουν τίποτα παρά την αθωότητα και την καρδιά τους και αντιμετωπίζουν έναν στρατό μίσους, και είναι η ελπίδα στην συλλογική καλοσύνη που μας βοηθά να αντέξουμε, ακόμα και μπροστά σε όλη αυτή την απίστευτη απελπισία. Γιατί, όπως έχει αποδείξει ξανά και ξανά η ιστορία (και οι ταινίες του Superman), οι κακοί άνθρωποι αποκαλύπτονται, οι κακές αυτοκρατορίες τελικά πέφτουν, τα στρατόπεδα συγκέντρωσης μπορούν να απελευθερωθούν και οι ανυπεράσπιστοι πληθυσμοί, γεμάτοι ελπίδα και επιμονή, βρίσκουν έναν τρόπο να προστατεύσουν τους ανθρώπους και τον πλανήτη.
