Αυτό που ξεκίνησε ως το κάλεσμα ενός Δημοκρατικού γερουσιαστή των ΗΠΑ να ενωθούν κάτω από έναν κοινό σκοπό, την προστασία του πλανήτη, έγινε μια στιγμή καμπής και ένα παγκόσμιο φαινόμενο. Σήμερα, η Ημέρα της Γης σηματοδοτείται από διαδηλώσεις, παρελάσεις, καθαρισμούς μεγάλης κλίμακας και άλλες δραστηριότητες ευαισθητοποίησης. Μια σειρά από κινήματα σε θύλακες σε όλο τον κόσμο εξελίχθηκε σε μια παγκόσμια επανάσταση. Το 2025 σηματοδοτεί το 55ο έτος από την πρώτη Ημέρα της Γης. Το φετινό θέμα είναι «Η δύναμή μας, ο πλανήτης μας», και φαίνεται ότι είναι η κατάλληλη στιγμή για να ανατρέξουμε σε όλη την πρόοδο που έχει (ή δεν έχει) επιτευχθεί από την πρώτη εναρκτήρια διαδήλωση στις 22 Απριλίου 1970.
Αλλαγή της προσέγγισης της σχέση περιβάλλοντος και κοινωνίας
Η αρχική άποψη στη διαμάχη άνθρωπος εναντίον φύσης ήταν κατά συντριπτική πλειοψηφία ότι ο άνθρωπος ήταν ο κυρίαρχος της φύσης, μια προοπτική που τράβηξε περισσότερα βλέμματα κατά τη διάρκεια και μετά τη βιομηχανοποίηση. Μέχρι και τη δεκαετία του 1980, ωστόσο, όλο και περισσότεροι άνθρωποι άρχισαν να συνειδητοποιούν ότι η αποδέσμευση από τη φύση δεν ήταν απλώς δύσκολη, αλλά και λανθασμένη. Η ιστορία δείχνει ότι τότε ελήφθησαν αρκετές μεγάλες οικολογικές αποφάσεις, από τη μείωση της παραγωγής χημικών ουσιών μέχρι την αμφισβήτηση του τρόπου με τον οποίο καλλιεργούσαμε τα τρόφιμά μας.
Υπάρχει επίσης μια πιο διαφορετική προσέγγιση του περιβάλλοντος και της σχέσης του με όλα τα στοιχεία της ανθρώπινης κοινωνίας. Πολλές περιβαλλοντικές δυνάμεις αναγνωρίζουν ότι οι επιπτώσεις της περιβαλλοντικής ζημίας είναι δυσανάλογες, όπως και η εκπροσώπηση της ποικιλομορφίας στα παγκόσμια κινήματα. Ενώ η ωραιοποίηση του περιβαλλοντισμού συνεχίζεται εδώ και δεκαετίες, υπάρχει μια ελπιδοφόρα αύξηση της ευαισθητοποίησης σχετικά με αυτή τη ωραιοποίηση. Έχουμε επίσης δει ενεργές προσπάθειες να επαναφέρουμε στο προσκήνιο φυλές ή κοινωνίες που η συνύπαρξη με το περιβάλλον αποτελούσε πάντα προτεραιότητα. Μετά την πανδημία όλο και περισσότεροι άνθρωποι συνειδητοποίησαν τις περιβαλλοντικές προκλήσεις και χιλιάδες άνθρωποι σε όλο τον κόσμο είναι πιο αφοσιωμένοι από ποτέ για να κάνουν μικρά βήματα προς αλλαγές μεγάλης κλίμακας.
Η Γη εξακολουθεί να θερμαίνεται κάθε χρόνο
Από το 1970, η μέση παγκόσμια θερμοκρασία ανεβαίνει σταθερά προς τα πάνω, και αυτό αποτελεί την καρδιά του παγκόσμιου προβλήματος της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Οι θερμοκρασίες σήμερα αποκλίνουν από τον μέσο όρο του 20ου αιώνα κατά περισσότερο από 1ºC και υπάρχουν διάφοροι λόγοι για την έξαρση αυτή, μεταξύ άλλων: Περισσότερα αυτοκίνητα στους δρόμους, αυξημένη καύση άνθρακα και φυσικού αερίου για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, ανεξέλεγκτες εκπομπές της βιομηχανίας και μεγάλη εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα
Το 2015, η Συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα θεσπίστηκε για να καταπολεμήσει ακριβώς αυτή την αύξηση, επιχειρώντας προληπτικά να περιορίσει τη συνολική αύξηση της θερμοκρασίας σε λιγότερο από 2ºC σε προβιομηχανικά επίπεδα. Οι προσπάθειες όμως για τη μείωση των εκπομπών από τις συμμετέχουσες χώρες δεν ήταν αρκετά έντονες ώστε να επιτευχθούν οι στόχοι της συμφωνίας.
Αύξηση της ρύπανσης …
Όταν γιορτάστηκε η πρώτη Ημέρα της Γης, η αιθάλη σκοτείνιαζε τον ουρανό και η αιθαλομίχλη δυσκόλευε την αναπνοή. Από τότε, όμως, ο κόσμος έχει δει να τίθενται σε εφαρμογή ορισμένοι ισχυροί νόμοι για την καταπολέμηση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Στις ΗΠΑ, για παράδειγμα, ο νόμος περί καθαρού αέρα του 1970 ήταν μια νομοθεσία ορόσημο, ο νόμος της Ινδίας περί αέρα (πρόληψη και έλεγχος της ρύπανσης) του 1981 θεσπίστηκε ομοίως για να τιμήσει τις δεσμεύσεις της χώρας στη διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το περιβάλλον του 1972. Παρόλο που υπήρξε μείωση των κύριων ρύπων, δεν είμαστε πουθενά κοντά στον καθαρό ουρανό που αυτοί οι νόμοι στοχεύουν να καταστήσουν εφικτό. Η ατμοσφαιρική ρύπανση έχει μετακινηθεί από το νούμερο 5 στο νούμερο 4 στην παγκόσμια κατάταξη των παραγόντων κινδύνου.
… αλλά και αύξηση της επαναχρησιμοποίησης και της ανακύκλωσης
Εδώ και πολύ καιρό, τα σχολεία και οι οργανισμοί σε όλο τον κόσμο είναι ενθουσιασμένοι με την προώθηση της επαναχρησιμοποίησης και της ανακύκλωσης ως το επίκεντρο της περιβαλλοντικής παιδείας. Οι δράσεις που κάνουν οι άνθρωποι είναι πολλές, αλλά να τι βρίσκεται στην κορυφή της λίστας: αυξημένη ανακύκλωση και κομποστοποίηση, μείωση της οικιακής κατανάλωσης ενέργειας, αγορά προϊόντων που προέρχονται από την τοπική αγορά για να στηρίξουν τις επιχειρήσεις και να αποφύγουν να υποστηρίξουν ακούσια μη βιώσιμες επιχειρήσεις.
Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας κερδίζουν έδαφος
Η πτώση του κόστους και το αυξημένο ενδιαφέρον κατέστησαν δυνατή την αύξηση της ταχύτητας των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, ιδιαίτερα των ηλιακών συλλεκτών και των ανεμογεννητριών. Πρόκειται σίγουρα για ένα νέο σημάδι αισιοδοξίας, δεδομένου ότι ο τρόπος με τον οποίο οι άνθρωποι τροφοδοτούν με ενέργεια τα ορυκτά καύσιμα αποτελούσε πάντα λόγο ανησυχίας. Οι τεχνολογίες που θεωρούνταν περιθωριακές την εποχή εκείνη είναι πλέον κυρίαρχες, οπότε δεν αποτελεί έκπληξη να περνάτε από μια σειρά ανεμογεννήτριες στην ύπαιθρο ή να βλέπετε σήμερα φώτα του δρόμου που τροφοδοτούνται από ηλιακούς συλλέκτες.
Σε πολλά μέρη του κόσμου, είναι ακόμη και φθηνότερη η κατασκευή ηλιακών ή αιολικών πάρκων από τη λειτουργία των ήδη υπαρχόντων μονάδων άνθρακα. Οι μεγάλες βιομηχανίας καυσίμων στρέφονται επίσης προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, πράγμα που σημαίνει ότι τα επόμενα χρόνια μπορεί να δούμε περισσότερες θετικές αλλαγές στον τομέα αυτό από ποτέ άλλοτε.
