«Εδώ και πολύ καιρό αποφεύγω αυτά που ονομάζουμε «προβλέψιμους στόχους». Αυτό περιλαμβάνει μέρη και ανθρώπους. Και ο Άνας ήταν ένας από αυτούς», παραδέχεται ένας κάμεραμαν από την πόλη της Γάζας. Ο δημοσιογράφος αναφέρεται στον δημοσιογράφο του Al Jazeera Άνας αλ-Σαρίφ, τον οποίο σκότωσε το Ισραήλ την Κυριακή, μαζί με τέσσερις άλλους υπαλλήλους του καναλιού του Κατάρ.«Ντρέπομαι πολύ που το λέω αυτό σήμερα, γιατί η καρδιά μου είναι πληγωμένη, αλλά τον απέφευγα, παρόλο που τον αγαπούσα πολύ. Θα φοβόμουν πολύ να κοιμηθώ στον ίδιο χώρο με αυτόν», προσθέτει ο δημοσιογράφος, ο οποίος ζητά να αναφερθεί ως Χατέμ, επειδή δεν θέλει το όνομά του να εμφανιστεί σε κανένα μέσο ενημέρωσης. «Είμαστε ήδη σε αρκετό κίνδυνο», εξηγεί.
Ο Anas al-Sharif είχε δεχτεί άμεσες απειλές από ισραηλινούς στρατιωτικούς αξιωματούχους και την Κυριακή ο στρατός δημοσίευσε ένα μήνυμα στο X με τη λέξη «Χτύπα», μια μορφή ανάληψης ευθύνης για την επίθεση. Στην ίδια βομβιστική επίθεση σκοτώθηκαν επίσης ο δημοσιογράφος Mohammed Qreiqeh, οι κάμεραμαν Ibrahim Zaher και Moamen Aliva, ο βοηθός Mohammed Noufal του Al Jazeera, καθώς και ο Mohamed al-Khalidi του τοπικού μέσου ενημέρωσης Sahat. Όλοι ζούσαν και εργάζονταν σε μια σκηνή έξω από το νοσοκομείο Al-Shifa στην πόλη της Γάζας, αναζητώντας μάταια την προστασία που συνήθως προσφέρουν τα νοσοκομεία σε περιόδους πολέμου.
Ωστόσο, δεν υπάρχει τρόπος να προστατευθεί ένας δημοσιογράφος που βρίσκεται αυτή τη στιγμή στη Λωρίδα της Γάζας, συμφωνούν η οργάνωση «Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα» (RSF), το Al Jazeera, οι ΜΚΟ και συντονιστές ασφαλείας των μέσων ενημέρωσης. Ορισμένοι εργαζόμενοι στα μέσα ενημέρωσης επιλέγουν να μείνουν στο σπίτι τους, και πολλοί απομακρύνονται από τις οικογένειες τους λόγω του συνεχούς φόβου που νιώθουν και της έλλειψης βοήθειας για να προμηθευτούν τρόφιμα. Ορισμένοι ζουν και εργάζονται σε ομάδες, ενώ άλλοι μετακινούνται μόνοι τους, αναμειγνύονται με τον πληθυσμό και χωρίς γιλέκο με την ένδειξη «PRESS», επειδή αντί να αισθάνονται προστατευμένοι, αισθάνονται ότι τους ξεχωρίζουν. «Μου αρέσει να πιστεύω ότι δεν είμαι στόχος. Πάντα ήμουν πολύ ουδέτερος, δεν έχω καμία πολιτική προσήλωση, αλλά το Ισραήλ ερευνά το ιστορικό σου, τα μηνύματά σου, τη ζωή των αδελφών, των γονιών και των φίλων σου, και αυτό αλλάζει τα πράγματα», πιστεύει ο Χατέμ. «Ναι, υπήρξαν στιγμές που ένιωσα ότι κινδύνευα και έμεινα στο σπίτι, δεν πήγα στη δουλειά. Το σπίτι μου είναι μισοκατεστραμμένο, αλλά εξακολουθώ να πιστεύω ότι είναι το ασφαλέστερο μέρος για μένα αυτή τη στιγμή», προσθέτει.
Η οργάνωση «Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα» (RSF), εκτιμά ότι περίπου 220 δημοσιογράφοι της Γάζας έχουν σκοτωθεί βίαια από τον Οκτώβριο του 2023, αλλά το γραφείο Τύπου της Γάζας εκτιμά ότι ο αριθμός τους ανέρχεται σε 237. Επιπλέον, η Ένωση Παλαιστινίων Δημοσιογράφων εκτιμά ότι 152 σπίτια δημοσιογράφων έχουν βομβαρδιστεί, με αποτέλεσμα τον θάνατο 665 ανθρώπων, μεταξύ των οποίων μέλη των οικογενειών τους και γείτονες.
Μήνυμα μετά θάνατον
«Δεν μπορούμε να προστατεύσουμε ούτε αυτούς ούτε τις οικογένειές τους. Πολλοί γράφουν μια μορφή διαθήκης, γνωρίζοντας ότι μπορεί να γίνουν στόχος ανά πάσα στιγμή», εξηγεί ο Άντελ (όνομα φανταστικό), Παλαιστίνιος δημοσιογράφος που έφυγε από τη Λωρίδα της Γάζας πριν από ένα χρόνο και συντονίζει την ομάδα των δημοσιογράφων που παραμένουν στην αποκλεισμένοι σε περιοχή έξω από τη Λωρίδα της Γάζας. Ο Αλ-Σαρίφ έγραψε το μεταθανάτιο μήνυμα που έχουν γράψει πολλοί δημοσιογράφοι. «Ποτέ δεν δίστασα να μεταφέρω την αλήθεια όπως είναι, χωρίς ψέματα ή διαστρεβλώσεις», είπε.
«Την Κυριακή, ο Άνας μου ζήτησε να τον αφήσω να κοιμηθεί για λίγες ώρες, να κλείσει το τηλέφωνό του και να αποσυνδεθεί, επειδή δεν είχε καταφέρει να το κάνει για εβδομάδες. Όταν το άνοιξε, βρήκε δεκάδες αναπάντητες κλήσεις και ένιωσε ένοχος που έλειψε για λίγες ώρες», είπε ο Tamer Almishaal, παρουσιαστής της αραβικής υπηρεσίας του Al Jazeera, υπενθυμίζοντας ότι τόσο ο Al-Sharif όσο και ο Mohammed Qreiqeh είχαν στοχοποιηθεί μετά από την εκτενή κάλυψη που έκαναν για την πείνα στη Λωρίδα της Γάζας. «Είναι τα μάτια μας στη Γάζα και είναι όλο και λιγότεροι», πρόσθεσε.
Τους τελευταίους μήνες, ο δημοσιογράφος είχε κατηγορηθεί επανειλημμένα από ισραηλινούς αξιωματούχους ότι ανήκε στον ένοπλο βραχίονα της ισλαμιστικής οργάνωσης Χαμάς, η οποία κυβερνά τη Γάζα. Τον Νοέμβριο του 2023, ο Anas είχε ήδη δεχτεί τις πρώτες απειλές από τις ισραηλινές μυστικές υπηρεσίες να σταματήσει να εργάζεται. Αλλά αρνήθηκε. Είχε δεσμευτεί απέναντι στη Γάζα. Λίγες μέρες αργότερα, το σπίτι του βομβαρδίστηκε και ο πατέρας του σκοτώθηκε. Το γεγονός ότι το Ισραήλ δεν επιτρέπει σε ξένους δημοσιογράφους να εισέλθουν στη Γάζα αυξάνει τα δεινά των τοπικών δημοσιογράφων, οι οποίοι λένε ότι η δουλειά τους είναι επίσης σε κίνδυνο επειδή είναι Παλαιστίνιοι. Η παρουσία διεθνών δημοσιογράφων θα τους προστάτευε αναμφίβολα περισσότερο. «Νιώθω ότι η δουλειά μου έχει λιγότερη αξία επειδή είμαι Παλαιστίνιος, αλλά η δουλειά μου είναι να συνεχίσω να καταγράφω: να βρίσκω πηγές, να ανακαλύπτω την αλήθεια και να είμαι δυνατός. Πρέπει να υπάρχει κάποιος τρόπος να προστατευτούμε και να λογοδοτήσουν όσοι μας επιτίθενται. Είμαστε άνθρωποι», λέει ο Χατέμ.
«Δεμένοι χειροπόδαρα»
Η οργάνωση «Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα» (RSF), παραδέχεται ότι δεν έχουν αντιμετωπίσει ποτέ παρόμοια κατάσταση. «Είμαστε δεμένοι χειροπόδαρα. Δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα από αυτά που κάνει συνήθως η RSF σε μια ζώνη σύγκρουσης: δεν μπορούμε να τους απομακρύνουμε, δεν μπορούμε να τους προμηθεύσουμε υλικό, από τηλεφωνικές κάρτες μέχρι γιλέκα, και δεν μπορούμε να οργανώσουμε καμία εκπαίδευση σε θέματα ασφάλειας ή ψηφιακής ασφάλειας. Δεν μπορούμε επίσης να τους προμηθεύσουμε βενζίνη για να μετακινούνται με οχήματα. Μερικές φορές μετακινούνται με γαϊδούρια ή περπατούν μεγάλες αποστάσεις. Αν διηγηθούμε τις ιστορίες τους, ώστε ο κόσμος να γνωρίζει πώς επιβιώνουν, τους εκθέτουμε, αλλά αν δεν το κάνουμε, τους βάζουμε σε κίνδυνο», αναφέρει εκπρόσωπος της οργάνωσης. Σύμφωνα με τον Άντελ, τον Παλαιστίνιο δημοσιογράφο που συντονίζει αρκετούς ρεπόρτερ στη Γάζα, «η μεγαλύτερη ανησυχία των φωτογράφων και των καμεραμάν είναι να προστατεύσουν τις κάμερες, να μην σκονιστούν ή καταστραφούν, γιατί δεν υπάρχει τρόπος να τις αντικαταστήσουν».
Η οργάνωση «Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα» (RSF) εκφράζει επίσης τη λύπη της για την «εγκατάλειψη» της διεθνούς κοινότητας, η οποία δεν καταδικάζει με αποφασιστικότητα τις επιθέσεις εναντίον δημοσιογράφων στη Γάζα και δεν λαμβάνει τα κατάλληλα μέτρα. «Και τα μέσα ενημέρωσης πρέπει επίσης να αναλάβουν δράση, να συντονιστούν, να προχωρήσουν περαιτέρω, να πάρουν θέση με κάποιο τρόπο και να επιστήσουν την προσοχή σε αυτά τα γεγονότα», προέτρεψε.
Πόσοι ακόμη δολοφονημένοι δημοσιογράφοι χρειάζονται για να αντιδράσει ο κόσμος; Ο Anas Al-Sharif και ο Mohammed Qreiqeh δεν ήταν οι πρώτοι και δεν θα είναι οι τελευταίοι. Το 2015, το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ ψήφισε το ψήφισμα 2222, το οποίο προστατεύει τους δημοσιογράφους σε ένοπλες συγκρούσεις και αποσκοπεί στον τερματισμό της ατιμωρησίας για τις επιθέσεις εναντίον τους.
«Όμως, το Ισραήλ το παραβιάζει εδώ και πολύ καιρό, πολύ πριν ξεσπάσει αυτός ο πόλεμος, και ειδικά με το Al Jazeera», κατήγγειλε εκπρόσωπος της RSF. Τον Μάιο του 2021, ο ισραηλινός στρατός βομβάρδισε ένα κτίριο στη Γάζα που στεγάζονταν το Al Jazeera και άλλα διεθνή μέσα ενημέρωσης, ισχυριζόμενος ότι χρησιμοποιούνταν από μαχητές της Χαμάς. Το 2022, η Παλαιστινο-αμερικανίδα δημοσιογράφος του Al Jazeera, Shireen Abu Akleh σκοτώθηκε στη βόρεια Δυτική Όχθη από σφαίρα που, σύμφωνα με τον ΟΗΕ, προήλθε από ισραηλινά στρατεύματα. Τον Ιούλιο του 2024, το Ισραήλ σκότωσε τους δημοσιογράφους του καναλιού του Κατάρ Ismail al-Ghoul και Rami al-Rifi στη Γάζα. Σε καμία από τις καταγεγραμένες περιπτώσεις δεν συνέβη τίποτα.
Πηγές: Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα (RSF), Al Jazeera
