Σήμερα, 3 Δεκεμβρίου, θα ακουστούν πολλά για τη «δύναμη της διαφορετικότητας». Θα κοπούν κορδέλες, θα διαβαστούν μηνύματα υποστήριξης, θα ανέβουν hashtags με χαμόγελα. Αλλά πίσω από τις σκηνές του PR, υπάρχει μια λιγότερο φωτεινή εικόνα: στην Ελλάδα του 2025, οι άνθρωποι με αναπηρία συνεχίζουν να μετράνε τις μέρες και τα χρήματα — μαζί. Το 33% από αυτούς βρίσκεται σε κίνδυνο φτώχειας, σύμφωνα με την εθνική συνομοσπονδία ατόμων με αναπηρία. Κι όταν μιλάμε για φτώχεια, μιλάμε για νούμερα που προσβάλλουν. Σχεδόν ένας στους τέσσερις ζει με οικογενειακό εισόδημα κάτω από 600€ τον μήνα — πριν καν προστεθούν τα επιδόματα.Η αναπηρία στην Ελλάδα δεν είναι μειωμένη ικανότητα. Είναι αυξημένο κόστος ζωής.
Σε μία χώρα που συνολικά παλεύει με τον πληθωρισμό, την ακρίβεια και τις ανισότητες, τα ΑμεΑ πλήττονται δυσανάλογα, ακριβώς επειδή οι βασικές ανάγκες τους είναι αυξημένες. Η αναπηρία στην Ελλάδα δεν συνεπάγεται μόνο μειωμένη κινητικότητα· συχνά σημαίνει αυξημένο οικονομικό βάρος. Η Ελλάδα του 2025 είναι μια χώρα όπου 1 στους 4 ανθρώπους με αναπηρία ζει με κάτω από 600€ τον μήνα, ποσό που δεν φτάνει για τα στοιχειώδη. Η φτώχεια, η απομόνωση και το άγχος δεν είναι παρενέργειες της αναπηρίας· είναι παρενέργειες του τρόπου που έχουμε στήσει την κοινωνία μας.
Προσβασιμότητα. Η αρχιτεκτονική του αποκλεισμού
Η καθημερινότητα για πολλά άτομα με αναπηρία ξεκινά με έναν αγώνα: να βγουν από την πόρτα του σπιτιού τους. Ράμπες που λείπουν ή είναι κατεστραμμένες. Πεζοδρόμια στενά και αφιλόξενα. Μέσα μεταφοράς που δεν εξασφαλίζουν ομαλή πρόσβαση. Παρά τις θεσμικές βελτιώσεις των τελευταίων δεκαετιών, η αυτονομία εξακολουθεί να μην θεωρείται δεδομένη. Η αρχιτεκτονική της πόλης συχνά αντιμετωπίζει την αναπηρία σαν εξαίρεση, όχι ως κομμάτι της κανονικότητας. Και όταν κάτι δεν είναι εύκολα προσβάσιμο, γίνεται σταδιακά απρόσιτο.
Υγεία. Η αναμονή ως εμπόδιο
Τα άτομα με αναπηρία έχουν ανάγκη από συνεχείς υπηρεσίες υγείας: θεραπείες, εξειδικευμένες εξετάσεις, υποστηρικτικό εξοπλισμό. Το ελληνικό σύστημα υγείας, όμως, εξακολουθεί να βρίσκεται υπό πίεση. Οι καθυστερήσεις στη δημόσια περίθαλψη και οι οικονομικές απαιτήσεις, όταν η δημόσια κάλυψη δεν επαρκεί, οδηγούν σε συχνές αναβολές. Η επίδραση στην υγεία είναι άμεση και συχνά μη αναστρέψιμη. Η πρόσβαση στην περίθαλψη δεν είναι μόνο ζήτημα υποδομών· είναι και ζήτημα χρόνου, πόρων και αντοχών.
Εργασία. Δικαίωμα με αστερίσκους
Η συμμετοχή των ατόμων με αναπηρία στο εργατικό δυναμικό παραμένει σημαντικά χαμηλότερη από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Ο δρόμος προς την επαγγελματική ένταξη συναντά εμπόδια σε διάφορα στάδια: πρόσβαση σε χώρους εργασίας, έλλειψη κατάλληλων προσαρμογών, προκαταλήψεις και στερεότυπα, περιορισμένες ευκαιρίες πλήρους απασχόλησης. Όταν η οικονομική ανεξαρτησία δεν εξασφαλίζεται, η κοινωνική ένταξη μένει μισή.
Εκπαίδευση. Yποστήριξη με ανισότητες
Πανεπιστήμια και σχολεία αναλαμβάνουν δράσεις ευαισθητοποίησης, όπως η ενημερωτική εκδήλωση που μεταδόθηκε σήμερα στο ΕΚΠΑ με σκοπό την ενίσχυση της υποστήριξης των φοιτητών με αναπηρία. Σε πολλά εκπαιδευτικά περιβάλλοντα, όμως, η πρόσβαση στις εγκαταστάσεις και στις υπηρεσίες υποστήριξης παραμένει ατελής. Η ενσωμάτωση δεν είναι project μιας ημέρας· είναι συνεχής προσπάθεια που απαιτεί υποδομή, προσωπικό, εκπαίδευση και χρηματοδότηση. Αν οι νέοι με αναπηρία δυσκολεύονται να ολοκληρώσουν τις σπουδές τους, η κοινωνία χάνει ταλέντο, όχι εκείνοι.
Aπό την «ημέρα ευαισθητοποίησης» στη συνεχή ευθύνη
Το ζητούμενο δεν είναι απλώς η αναγνώριση των προβλημάτων, αλλά η εμπέδωση μιας νέας κανονικότητας όπου, η πόλη θα είναι σχεδιασμένη για όλους. H υγεία δεν θα εξαρτάται από το εισόδημα. H εργασία θα είναι δικαίωμα χωρίς υποσημειώσεις. H εκπαίδευση θα περιλαμβάνει, αντί να αποκλείει. Η αναπηρία δεν είναι ζητούμενο συμπονής. Είναι ζήτημα δικαιωμάτων, οργάνωσης και κοινωνικής δικαιοσύνης.
Και καθώς οι αριθμοί μεγαλώνουν, λόγω γήρανσης πληθυσμού, χρόνιων παθήσεων και βελτιωμένης επιβίωσης, το ερώτημα δεν είναι πλέον «αν πρέπει να δράσουμε», αλλά πόσο γρήγορα.
Πηγές: Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία — Στατιστικά φτώχειας (2025), Eurostat / ΕΡΤ News — Συμμετοχή ΑμεΑ στο εργατικό δυναμικό
