Contra στην Πρόοδο από την Ομάδα Θεάτρου Dulcinea

Τι νομίζετε πως θα συμβεί αν η πρόοδος σταματήσει σε κάθε επίπεδο; Ποια πρόοδος σας είναι αρεστή; Τι σημαίνει να είσαι «Κόντρα»; Η Ομάδα Θεάτρου Dulcinea παρουσιάζει το έργο του Ισπανού συγγραφέα Εστέβα Σολέρ «Contra στην Πρόοδο – ένα πεδίο μνήμης», σε μετάφραση Μαρίας Χατζηεμμανουήλ και διασκευή Ιωάννας Κανελλοπούλου και Άννας-Μαρίας Ιακώβου. Η παράσταση θα παρουσιάζεται από τις 28 Απριλίου και κάθε Δευτέρα και Τρίτη στις 21.30 στο ΠΛΥΦΑ. Λίγο πριν τη πρεμιέρα, μιλήσαμε με την Αννα Μαρία Ιακώβου που σκηνοθετεί την παράσταση και τους ηθοποιούς Αλέξανδρο Καλτζίδη και Κώστα Χατζηγεωργίου

– Tι είδους προκλήσεις αντιμετωπίζετε με αυτή τη παράσταση;

Άννα-Μαρία: Αυτή η παράσταση έχει πολλαπλές δυσκολίες. Πρώτον, ασχολείται με ένα θέμα που δεν έχει τελειωμό: τη σχέση τεχνολογίας και ανθρώπου. Είναι τόσο μεγάλο όλο αυτό και τόσο επίκαιρο, που συχνά, μέχρι και τώρα, συζητάμε μήπως πρέπει να συμπεριλάβουμε και κάτι ακόμα, που βγήκε μόλις στην επιφάνεια. Κινδυνεύει η παράσταση να είναι outdated, γιατί τα trends και η τεχνολογική και σοσιαλμιντιακή μόδα αλλάζει πολύ γρήγορα. Μέσα σε όλο αυτό, τα μονόπρακτα του Εστέβα Σολέρ, συντελούν στην παραδοξότητα του σύμπαντος της παράστασης, μα δεν παύουν, ως μονόπρακτα, να είναι αποσπασματικά και ασχολούμαστε έντονα με το να δημιουργήσουμε μια ροή στην παράσταση. Θέλω να ελπίζω ότι, επειδή το επίκεντρο είναι ο άνθρωπος, η μνήμη και η αγωνία του για το μέλλον, τελικά θα καταφέρουμε να ανταποκριθούμε στις προκλήσεις.

– Ποιος είναι ο απώτερος στόχος της παράστασης;

Κώστας: Καθρεπτίζοντας την σημερινή κοινωνία της τεχνολογίας, εμείς προσπαθούμε να αναλύσουμε και να παρουσιάσουμε τα θεμέλια ή τον τρόπο, με τον οποίο χτίζουμε την ανθρώπινη επικοινωνία μεταξύ μας στο σήμερα. Τις παγίδες μιας τρομακτικά συνεχόμενης ανανεωτικής γλώσσας, τους τρόπους που την αντιλαμβανόμαστε, και τέλος τι στίγμα αφήνει πάνω στον ψυχισμό μας. Πώς είναι να υπάρχεις με ευεξία και προσωπική αξιοπρέπεια μέσα σε αυτήν την κοινωνία της τεχνολογίας υπερανθρώπινων απαιτήσεων; Πόσος χωρο-χρόνος υπάρχει για να δώσω πραγματικά σημασία σε κάτι; Υπάρχει κάπου κενός χώρος για κάτι ή μήπως το μπουκώσαμε; Δεν είναι η δαιμονοποίηση της τεχνολογίας ο στόχος μας, όπως συμβαίνει ας πούμε με την γλουτένη. Είναι η κατανόηση των συστατικών, η συνταγή, και τέλος η κριτική.

– Τα θεατρικά έργα έχουν ως στόχο να αφυπνίσουν ένα κριτικό πνεύμα στο κοινό. Εσείς το καταφέρνετε στην παράσταση;

Αλέξανδρος: Δεν είμαι σίγουρος ότι ένα έργο μπορεί να «αφυπνίσει». Κι αυτό είναι μια αρχή. Το αν θα ξυπνήσει κάποιος, είναι δική του δουλειά — εμείς απλώς δίνουμε κάποια ερεθίσματα. Μέχρι εκεί.

– Το έργο βάζει τη σύγχρονη κοινωνία στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος. Γιατί;

Άννα-Μαρία: Γιατί είμαστε μέρος της και έχουμε έντονα συναισθήματα γι’ αυτό. Δεν θα ανοίξω το κεφάλαιο των κοινωνικοπολιτικών εξελίξεων, γιατί μόνο ακροθιγώς εμφανίζεται στην παράσταση. Πιο πολύ εξετάζουμε πώς οι εξελίξεις εγγράφονται πάνω στους ανθρώπους. Εμείς είμαστε μια γενιά που έζησε και θυμάται την τεχνολογική μετάβαση. Που δεν είχαμε κινητά τριγύρω μέχρι την εφηβεία. Που είχαμε το δωμάτιο του υπολογιστή. Που γράφαμε σε τετράδια και ακούγαμε cd. Έχουμε δει δισκέτες στον υπολογιστή! Και σήμερα όλ’ αυτά όχι απλά έχουν πεθάνει, αλλά αν τυχόν και τα θυμάσαι, θεωρείσαι boomer. Και δεν είμαστε καν τόσο μεγάλα παιδιά. Παράλληλα, όλη αυτή η ταχύτητα με την οποία συμβαίνουν τα πράγματα, σου δημιουργεί ένα άγχος. Πού θα πάει όλο αυτό; Οι νέες τεχνολογίες θα με βοηθήσουν πραγματικά ή θα μου πάρουν τη δουλειά; Ή θα χρησιμεύσουν ως όπλα; Τι θα γίνει; Τι θα προλάβω να δω και να ζήσω;

– Για ποιο λόγο θα λέγατε σε κάποιον να δει την παράσταση;

Αλέξανδρος: Δεν ξέρω. Ίσως για να δει, μέσα σε ένα πλαίσιο, όπου είναι ανοιχτός να παρακολουθήσει κάτι, μια κατάσταση που ήδη υπάρχει γύρω του, αλλά δεν τη βλέπει. Το θέατρο δημιουργεί μια συνθήκη, μέσα στην οποία μπορείς να αναγνωρίσεις πράγματα, που συμβαίνουν καθημερινά, αλλά συνήθως περνούν απαρατήρητα. Πάντως, αν κάποιος απαντήσει μόνος του στο γιατί βλέπει θέατρο, τότε δεν χρειάζεται να του πω εγώ τον λόγο να δει την παράσταση. Υπάρχουν αρκετές πληροφορίες στο διαδίκτυο, ώστε να καταλάβει αν η παράσταση μας ευθυγραμμίζεται με τους λόγους, που εκείνος παρακολουθεί θέατρο.

– Το θέατρο είναι μια μορφή διαφυγής από την καθημερινότητα;

Άννα-Μαρία: Με την έννοια του ότι ο κόσμος δεν πάει συχνά θέατρο, ναι. Με την έννοια του ότι η ανθρώπινες σχέσεις και επαφές φθίνουν, ναι. Κατά τα άλλα, όχι. Είδα τη Νίνα Σιμόν, τις προάλλες, να λέει ότι «το καθήκον ενός καλλιτέχνη είναι να αντανακλά την εποχή του και τις συνθήκες που ζει» και νομίζω ότι πολλοί άνθρωποι της τέχνης στην Ελλάδα το κάνουν αυτό, ασχολούνται με τα θέματα της καθημερινότητάς μας, με θέματα που μερικές φορές τα ξεχνάμε, τα προσπερνάμε. Δεν πιστεύω πια στη ρομαντικοποίηση της τέχνης, ότι θα μπούμε, δηλαδή, στον μαγικό κόσμο του θεάτρου και θα τα ξεχάσουμε όλα. Πάντα με σεβασμό σε όλα τα ρομαντικά πλάσματα και σε μένα μέσα σε αυτά.

– Τι είναι πιο δημιουργικό; Να υποδύεστε ή να ερμηνεύετε;

Κώστας: Δεν βρίσκω λόγο να υποδυθεί κανείς όταν έχει την δυνατότητα να ερμηνεύει. Είναι σαν να προτιμώ να είχα γεννηθεί ζώο, αντί για άνθρωπος. Εννοώ πως η κατάσταση της ερμηνείας ενέχει την νόηση και το βίωμα ισομερώς, ενώ η υπόδηση μάλλον μόνο το βίωμα.

– Πώς νιώθετε με την εξέλιξη της τεχνολογίας;

Αλέξανδρος: Μπούμερ. Δεν νομίζω ότι είμαι, αλλά έτσι νιώθω. Τη χρησιμοποιώ και δεν έχω ιδέα πώς με χρησιμοποιεί εκείνη. Παρ’ όλα αυτά, μου αρέσουν όλα τα gadgets.

– Βάζετε όρια;

Κώστας: Όχι, συνήθως δεν βάζω. Και το αποτέλεσμα είναι να έχω έναν πλούσια τραυματισμένο ψυχισμό και ένα γενναιόδωρα όμορφο (γενετικά μιλώντας) μυοσκελετικό σύστημα, που χρειάζεται όμως χρόνια ιατρικής περίθαλψης και φροντίδας για να ξαναλειτουργήσει όπως όταν ήμουν παιδί. Τουλάχιστον, αυτό το ασύδοτο χαρακτηριστικό  μου ‘χει χαρίσει τις εντάσεις μιας διόλου βαρετής ζωής. Για παράδειγμα, σκέφτομαι συνεχώς να αυτοκτονήσω, παρ’ όλο που δεν υπάρχει καμία περίπτωση να το επιχειρήσω.

– Εσείς έχετε την τάση να φεύγετε πέρα από τα όρια;

Αλέξανδρος: Όχι. Δεν νιώθω ούτε «μέσα», ούτε «έξω» από τα όρια. Δεν είμαι καλός μαθητής, αλλά ούτε και κακός. Ούτε καλός άνθρωπος, ούτε κακός. Λέω «όχι», γιατί μου είναι δύσκολες οι αλλαγές. Νιώθω μετέωρος και αυτό είναι κουραστικό και αγχωτικό.

– Τι υπάρχει πέρα από τα όρια;

Άννα-Μαρία: Πέρα από ποια όρια; Πέρα από τα όρια που θέτουμε στη δουλειά μας, μπορεί να υπάρχει εκμετάλλευση, πέρα από τα όρια που θέτουμε στον σύντροφό ή στις φίλες μας, μπορεί να υπάρχει κακοποίηση, πέρα από τα όρια που θέτουμε στον εαυτό μας, μπορεί να υπάρχει προσωπική εξέλιξη, αλλά και κούραση, πέρα από τα όρια που μας θέτει η κοινωνία, μπορεί να υπάρχει προσωπική ελευθερία.

– Πότε ήταν η πρώτη φορά που κλάψατε;

Άννα-Μαρία: Όταν γεννήθηκα σίγουρα. Η πρώτη φορά που θυμάμαι είναι παιδί και πάντα κρυφά.

Κώστας: Υπάρχει μια πρώτη φορά που έκλαψα και θυμάμαι πολύ καλά για ποιο λόγο. 19 χρονών, ευρισκόμενος σε ερωτικό αδιέξοδο – το πρώτο μου – κάθομαι στην ταράτσα της οικοδομής και βλέπω την ταινία «Η ζωή είναι ωραία». Νιώθω σαν να μην έχω νιώσει τίποτα ιδιαίτερο σε όλη την διάρκεια, και μόλις πέφτουν οι τίτλοι τέλους ξεσπάω σε πολύωρους λυγμούς, αφού έχω πιει ένα μπουκάλι κρασί, συγκρίνοντας την δική μου σχέση με τον πατέρα με τη σχέση πατέρα-γιου στην ταινία. Από τότε, ο Ρομπέρτο Μπενίνι έγινε ο μπαμπάς μου.

Αλέξανδρος: Υποθέτω όταν γεννήθηκα, δεν το θυμάμαι. Αλλά ξέρω πότε ήταν η τελευταία φορά που έκλαψα.

– Ποιο είναι το πιο σημαντικό μάθημα που πήρατε από την παιδική σας ηλικία;

Κώστας: Να παίζω ομαδικά. Παίξε ομαδικά γαμώτο! Η ομάδα. Το γκολ δεν έχει τόση σημασία, όση έχει η συνύπαρξη των παικτών και της κερκίδας.

– Ποιο είναι, κατά τη γνώμη σας, το πιο ενδιαφέρον στοιχείο του ανθρώπου;

Άννα-Μαρία: Που αντέχει. Και συνεχίζει.

– Ξέρετε ποιες είναι οι αδυναμίες σας;

Άννα-Μαρία: Ναι, νομίζω. Κι αυτές που δεν ξέρω τις μαθαίνω με τον καιρό, με τις σχέσεις, με την ψυχοθεραπεία. Σημαντικό είναι να ξέρεις, να αναγνωρίζεις. Και μετά να συμφιλιώνεσαι με τις αδυναμίες σου και πότε-πότε να τις ξεπερνάς.

– Το χιούμορ είναι δημιούργημα του διαβόλου ή του Θεού;

Αλέξανδρος: Το χιούμορ είναι δημιούργημα του ανθρώπου.

– Υπάρχουν άνθρωποι που θα θέλατε να συναντήσετε και γιατί, και δεν τους έχετε συναντήσει ακόμα;

Κώστας: Είναι κάποιοι που φαντάζομαι πως θα κάναμε καλή παρέα. Όπως ο Αϊνστάιν, ο Ροναλντίνιο, ο Κορνήλιος Καστοριάδης, τσιγγάνοι μουσικοί στη Ρουμανία, να ακούσω live τους QUEEN, ο Tcha Limberger, ο Φεντερίκο Φελίνι,  o Denis Lavant, η Emma Stone, η Μέριλ Στριπ.

– Πότε συνειδητοποιήσατε ότι θα γίνετε ηθοποιός;

Κώστας: Όταν βρισκόμουν εξόριστος στην Κοζάνη για σπουδές κάποιου ΤΕΙ μηχανολογίας, είχα για πρώτη φορά στην ζωή μου αρκετό χρόνο και χώρο, για να καταλάβω τι μπορώ να κάνω καλά. Τα λεφτά δεν με ένοιαζαν καθόλου. Παρατήρησα τις κλίσεις μου, με ποιον τρόπο κινούμαι και σκέφτομαι στην καθημερινότητα, με τους ανθρώπους, θυμήθηκα τις κρυφές μου φιλόδοξες επιθυμίες και πήρα τηλέφωνο τους γονείς μου να τους πω ότι «φεύγω από ‘δω, θα γίνω ηθοποιός, το ‘χω».

– Πιστεύετε ότι οι ηθοποιοί είναι μάλλον περισσότερο εσωστρεφείς; Οι άνθρωποι συχνά λένε ότι οι ηθοποιοί είναι πιο συναισθηματικοί, πιο ευαίσθητοι.

Αλέξανδρος: Οι ηθοποιοί είναι κανονικοί άνθρωποι. Μερικές μέρες είναι ευαίσθητοι, άλλες είναι εντελώς ψυχροί. Όπως όλοι. Δεν διαφέρουμε από τους άλλους.

– Σκηνοθεσία και ερμηνεία. Πόσο εύκολο είναι να χειριστείτε και τις δύο ιδιότητες.

Άννα-Μαρία: Καθόλου εύκολο. Το έκανα στην προηγούμενη παράσταση και αποφάσισα να μην το κάνω σε αυτή. Είναι ποιοτικό για μένα να παραμένει η οπτική μου από μια μεριά. Τώρα είμαι «απ’ έξω» και έχω άλλες αγωνίες από τους ηθοποιούς, «από μέσα». Είναι και οι δυο αγωνίες μεγαλειώδεις, πάντως.

– Ποια είναι η αγαπημένη σας λέξη;                                            

Άννα-Μαρία: Μ’ αρέσει η «ανάκληση».

Κώστας: Μ’ αρέσει το «γιατί». Πάντως το αγαπημένο μου γράμμα είναι το Ρ.

Αλέξανδρος: Αγκαλιά.

– Και η χειρότερη;

Άννα-Μαρία: Μακριά.

Κώστας: Το «Έτσι».

Αλέξανδρος: Κρίση.

– Τελικά τι είναι αυτό που αντέχει στον χρόνο;

Κώστας: Οι μεταμορφώσεις. Δηλαδή, θα εικάσω πως όλα αντέχουν στον χρόνο. Απλώς αλλάζουν μορφή.

Σας ευχαριστώ