Jean Toussaint: «Οταν μου μπήκε το μικρόβιο της τζαζ δεν είχα άλλη επιλογή»

Ο  Αμερικανός master σαξοφωνίστας, συνθέτης και δάσκαλος Jean Toussaint συστήνεται – με το κουαρτέτο του – στο αθηναϊκό κοινό με τέσσερις παραστάσεις, από την Παρασκευή 4 έως και τη Δευτέρα 7 Απριλίου στο Half Note Jazz Club.

Σημαντική προσωπικότητα της τζαζ καθώς προέρχεται από την σπουδαιότερη πηγή καλλιτεχνών στο χώρο, αυτή του combo (μικρότερες τζαζ μπάντες που εμφανίζονταν σε μικρούς χώρους και αποτελούνταν από τρεις έως επτά μουσικούς) των Jazz Messengers του Art Blakey. Μπάντα φυτώριο θρύλων της τζαζ, από την δεκαετία του ’50 μέχρι και το θάνατο του Art Blakey το ’90, παρήγαγε μόνο bandleaders κι έβγαλε μερικά από τα μεγαλύτερα ονόματα της τζαζ ιστορίας σαν τους Wayne Shorter, Hank Mobley, Lee Morgan, Benny Golson, Wynton & Branford Marsalis, Keith Jarrett, Freddie Hubbard, Curtis Fuller, Billy Harper, McCoy Tyner. Ο Jean Toussaint, ήταν μέλος των Messengers για σχεδόν μία πενταετία  την δεκαετία του ’80. 

Ο Jean Toussaint γεννήθηκε στην Aruba της Καραϊβικής, αλλά μεγάλωσε στο Saint Thomas κι αργότερα σε λίγο μεγαλύτερη ηλικία έζησε στην Νέα Υόρκη. Ως παιδί έμαθε να παίζει Calypso κι αργότερα πήγε στο Berklee College of Music της Βοστώνης. Εκεί, προς τα τέλη της δεκαετίας του ’70 ΄ όπου σπούδασε σαξόφωνο με τον Bill Pierce. Την ίδια εποχή μ’ αυτόν ήταν στο ίδιο κολλέγιο, μεταξύ άλλων οι Cindy Blackman, Jeff Watts, Greg Osby, Victor Bailey.

Το 1979 δημιούργησε  συγκρότημα με τον τρομπετίστα Wallace Roney κι όταν μετακινήθηκε στην Νέα Υόρκη ο δάσκαλός του  Bill Pierce,  πρότεινε στον Art Blakey να τον εντάξει στους  Jazz  Messengers. Αιφνιδίως, ο Jean Toussaint βρέθηκε σε μία μπάντα από τις σημαντικότερες του πλανήτη, που έπαιζε στις μεγαλύτερες αίθουσες του κόσμου και με τον τρόπο του Art, ο οποίος ήταν η επιβολή στον μουσικό να είναι  ο καλύτερος που μπορεί, βγαίνοντας μπροστά  με κάθε τρόπο. Ο θρυλικός αυτός δημιουργός της τζαζ πίσω από τα τύμπανα, αξίωνε ο κάθε μουσικός του να αναδεικνύεται  ατομικά  μέσω της μπάντας  με τον καλύτερο εαυτό του και διαρκώς να τον ξεπερνά. Για το λόγο αυτό, κι όλοι όσοι θήτευσαν μαζί του, έγιναν κορυφαίοι bandleaders. Το ’84 με τον Jean στο τενόρο, τον Terence Blanchard στην τρομπέτα, τον Donald Harrison στο alto, τον Lonnie Plaxico στο μπάσο, τον Mulgrew Miller στο πιάνο  και φυσικά τον Art στα τύμπανα, ηχογράφησαν live τον δίσκο «New York Scene» που κέρδισε το Grammy για Best Instrumental Performance. Όταν  δεν περιόδευε με τον Blakey εμφανιζόταν στην Ν. Υόρκη πλάι στον Dizzy Gillespie, τον Elvin Jones, τον Bobby Hutcherson ή τον Freddie Hubbard. 

Μεγάλη αλλαγή στην ζωή του, αποτέλεσε η πρόταση να αναλάβει έδρα σε μουσικό πανεπιστήμιο του Λονδίνου πρόταση την οποία και δέχτηκε το 1987 και μετακινήθηκε στο  Ην. Βασίλειο. Εκεί συνάντησε και συνεργάστηκε με τους κορυφαίους Βρετανούς μουσικούς όπως οι Courtney Pine,  Jason Rebello, Cleveland Watkiss κ.α. σε διάφορα live, ενώ αξιοσημείωτη ήταν και η δισκογραφική του παραγωγή.

Ταυτόχρονα με την παρουσία του στην Ευρώπη, συνόδευσε καλλιτέχνες – σε συναυλίες – όπως οι  Max Roach, Cedar Walton, Horace Silver, McCoy Tyner, Gil Evans. Εκτός των εμφανίσεών του σε περιοδείες άλλων leaders, ο 65χρονος σήμερα Toussaint και η μπάντα του είναι για 3 δεκαετίες ένας κορυφαίος καλλιτέχνης επιλογής για τα μεγαλύτερα Φεστιβάλ και τις σπουδαιότερες αίθουσες της Ευρώπης. 

Στις πρώτες αυτές εμφανίσεις του στο Half Note o Jean Toussaint  πλαισιώνεται από τρείς πολυτάλαντους μουσικούς, τον Emil Hinton στο πιάνο, τον Lorenzo Morabito στο μπάσο και τον Ben Brown στα τύμπανα.  Λίγο πριν φθάσει στην Αθήνα, το BlackBook, μίλησε μαζί του, για τον Art Blakey, την σχέση του με την μουσική και ιδιαιτέρως την τζαζ αλλά και τα μελλοντικά του σχέδια.   

Πώς ήταν η συνεργασία σας με τον Art Blakey; Τι είδους άνθρωπος ήταν; Τι σας έδωσε; Ποια είναι η κληρονομιά του;

«Ο θρυλικός Art Blakey ήταν ο σημαντικότερος μέντορας ολόκληρης της μουσικής μου καριέρας και αμέτρητων άλλων. Ήταν ένας ευγενικός, γενναιόδωρος και περιποιητικός εργοδότης που, με τη σημαντική του «σχολή ολοκλήρωσης», μας εκπαίδευσε να είμαστε αρχηγοί συγκροτημάτων. Μόλις διαπιστώθηκε ότι ήμουν στο συγκρότημα, έγινα μέλος της τεράστιας οικογένειας Jazz Messenger υπό την προστασία του. Μας έδωσε μια εικόνα για αυτή τη σπουδαία μορφή τέχνης και μας δίδαξε πώς να επικοινωνούμε δημιουργικά με το κοινό. Ένα από τα πολλά μάντρα του ήταν, ‘’για να κρατήσουμε αυτή τη μουσική ζωντανή πρέπει να τη μεταδώσουμε σε αυτούς που θα ακολουθήσουν’’. Μας ενέπνευσε να διδάξουμε και να μεταδώσουμε όση περισσότερη από τη σοφία του μπορούσαμε να θυμηθούμε. Μας εμφύσησε τη σημασία της μελέτης της πλούσιας ιστορίας των κορυφαίων καινοτόμων αυτής της σπουδαίας μουσικής ως τρόπο να βρούμε το δικό μας μοναδικό μονοπάτι έκφρασης μέσα σε αυτήν. Είμαι προσωπικά ευγνώμων που μπόρεσα να βιώσω την καθοδήγησή του και κανένα χρηματικό ποσό δεν θα ήταν αρκετό για να του πληρώσω για τη γνώση που μου (και μας) έδωσε.»

Πόσο σας έχει επηρεάσει η μουσική της ιδιαίτερης πατρίδας σας, της Καραϊβικής;

«Η μουσική της Καραϊβικής είναι μέρος του μουσικού μου DNA. Με οδήγησε να ανακαλύψω και να εκτιμήσω τις καινοτομίες του θρυλικού Sonny Rollins και άλλων στην τζαζ, που έχουν παρόμοια καταγωγή. Αντλώ τεράστια έμπνευση από τις αναμνήσεις μου από εκείνες τις εποχές και, στη συναυλία στο Half Note, θα παίξω μια ειδική σύνθεση αφιερωμένη σε εκείνες τις μέρες με τίτλο «It’s a Brand New Peace, Calypso»

Πώς και γιατί αποφασίσατε να ασχοληθείτε με τη μουσική; Την τζαζ και ειδικότερα το σαξόφωνο;

«Νομίζω ότι η μουσική με επέλεξε. Οταν μου μπήκε το μικρόβιο της τζαζ, δεν είχα άλλη επιλογή από το να την  ακολουθήσω. Η πρώτη μου αγάπη για τις δημιουργικές τέχνες ήταν η ζωγραφική και το σχέδιο και, πριν μπω κατά λάθος στην αίθουσα του συγκροτήματος στο γυμνάσιο, ήθελα να γίνω εικαστικός. Από τη στιγμή που άρχισα να μαθαίνω το σαξόφωνο, το οποίο με τράβηξε για πρώτη φορά επειδή νόμιζα ότι φαινόταν προκλητικό και ωραίο, ήξερα ενστικτωδώς ότι είχα βρει την αναζήτηση της ζωής μου. Μετά το γυμνάσιο παρακολούθησα το Berklee College of Music στη Βοστώνη όπου… εκτέθηκα στη μουσική θρυλικών ιδιοφυιών όπως οι Charlie Parker, Miles Davis, Thelonious Monk, John Coltrane κ.λπ.. Ερωτεύτηκα την τζαζ και αφιέρωσα όλο τον χρόνο και τις προσπάθειές μου προσπαθώντας να τη μάθω. Αυτή η αναζήτηση με οδήγησε στην οντισιόν για τον Art Blakey και τα υπόλοιπα, όπως λένε, είναι η ιστορία μου σε αυτή τη μουσική».

Ποιες είναι οι πηγές έμπνευσής σας; Οι επιρροές σας;

«Πηγές της έμπνευσής μου είναι οι ιστορικές ηχογραφήσεις των grandmaster αυτής της όμορφης μορφής τέχνης που ονομάζουμε Jazz. Θα έλεγα ότι οι μεγαλύτερες επιρροές μου, οργανικά, είναι οι Wayne Shorter, John Coltrane, Sonny Rollins, Joe Henderson και Charlie Parker.»

 Έχετε πετύχει όλα όσα θέλατε στη μουσική;

«Νομίζω ότι είναι αδύνατο να πετύχεις όλα όσα θέλεις στη μουσική γιατί, για μένα, η φύση της μουσικής είναι ρευστή, οπότε όσο περισσότερα μαθαίνεις τόσο περισσότερα συνειδητοποιείς ότι δεν ξέρεις, κάτι που την κάνει μια συνεχή διαδικασία μάθησης.»

Τι θα ακούσουμε στις συναυλίες σας στην Αθήνα;

«Θα παίξουμε κυρίως πρωτότυπες συνθέσεις γραμμένες κυρίως από εμένα και τον πιανίστα μου Emile Hinton μαζί με κάποια πρότυπα επιλογής για να δώσουμε στο κοινό ένα σημείο αναφοράς.»

Έχεις ακούσει ελληνική μουσική;

«Ναι, έχω ακούσει κάποια παραδοσιακή ελληνική λαϊκή μουσική και μπορώ να αναγνωρίσω μερικά από τα στοιχεία της, αλλά ακόμα δεν γνωρίζω αρκετά για να μπω σε λεπτομέρειες Αυτό που άκουσα μου άρεσε πολύ και θα ήθελα να το ερευνήσω λίγο περισσότερο.»

Πότε θα κυκλοφορήσετε το νέο σας προσωπικό άλμπουμ;

«Ηχογραφήσαμε ένα νέο άλμπουμ που θα ονομάζεται “JT5 Live at the Vortex 2024” και θα το κυκλοφορήσω ψηφιακά για λήψεις μόνο στο BandCamp τον Μάιο/Ιούνιο του τρέχοντος έτους»

Από πού αντλείτε δύναμη για να συνεχίσετε την ενασχόλησή σας με τη μουσική;

«Η αγάπη μου για αυτή τη μορφή τέχνης είναι κεντρική στην ύπαρξή μου, επομένως όλες οι προσπάθειές μου στη ζωή επικεντρώνονται στο να παραμένω όσο το δυνατόν πιο υγιής σωματικά, ψυχικά και συναισθηματικά για να πετύχω τους στόχους μου να φέρω μουσική χαρά στο κοινό μου για όσο το επιτρέπει η ζωή.»

Ποια είναι τα επόμενα σχέδιά σας;

«Τα σχέδιά μου είναι να περιοδεύσω τη νέα κυκλοφορία το φθινόπωρο του τρέχοντος έτους και να συνεχίσω να διδάσκω και να βοηθάω τους μικρούς μου μαθητές να κατανοήσουν και να ακολουθήσουν καριέρα σε αυτόν τον όμορφο κόσμο της τζαζ.»