Skip to main content

Στα μέσα Αυγούστου του 1951, εκατοντάδες ευυπόληπτοι πολίτες τρελάθηκαν στην Pont-Saint-Esprit, μια μικρή πόλη στη νότια Γαλλία, στη δεξιά όχθη του Ροδανού, όπου οι μύθοι της Προβηγκίας τοποθετούν τη φωλιά του δράκου και στα νερά της οποίας κάποιοι από τους διαταραγμένους έπεσαν από τα παράθυρα των σπιτιών τους μέσα σε άναρθρες κραυγές και παραισθητική απελπισία. Επτά άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους και περισσότεροι από 300 τραυματίστηκαν και έμειναν με μακροχρόνιες συνέπειες. Η προέλευση οφειλόταν σε έναν παρασιτικό μύκητα του γένους Claviceps που ονομάζεται ερύθημα, «πολύ άφθονο στην Ευρώπη και, κυρίως, στη λεκάνη της Μεσογείου». Μόλις έρθει σε επαφή με το σιτάρι, το παράσιτο παράγει μεταβλητές γνωστούς ως αλκαλοειδή του ερυσιβώδους, δηλαδή μυκοτοξίνες που προσβάλλουν συνήθως δημητριακά όπως η σίκαλη, ο αραβόσιτος, το κεχρί και η βρώμη και των οποίων η κατάποση προκαλεί διαταραχές της συνείδησης. Είναι περίεργο, διότι το αποτέλεσμα παράγεται αφού η ουσία έχει εξαφανιστεί από το κεντρικό νευρικό σύστημα, παραμένοντας καταχωνιασμένη στον σπλήνα, το συκώτι και τους νεφρούς, με την κυκλοφορία του αίματος να τη μεταφέρει από και προς τον οργανισμό.

Λίγα χρόνια πριν από το γεγονός του Pont-Saint-Esprit, ο Dr. Albert Hofmann ανακάλυψε το LSD. Η ιστορία θα έλεγε ότι η ανακάλυψη ήταν μια από εκείνες τις ανακαλύψεις που γίνονται τυχαία. Ο Hofmann έψαχνε για μια ουσία με αιμοστατικές ιδιότητες, ένα καρδιο-κυκλοφορικό διεγερτικό και, για να το πετύχει, συνέθεσε την ερυσίβη. Αυτό έγινε στις 16 Νοεμβρίου 1938. Αφού το δοκίμασε σε ζώα και το δείγμα δεν λειτούργησε έμεινε να σκονίζεται σε ένα από τα ράφια.

Χρόνια αργότερα, οι άκρες των δακτύλων του Dr. Hofmann άγγιξαν την ουσία και απορρόφησαν μια μικρή δόση, αλλά ωστόσο αρκετή για να αντιληφθεί μια «πολύ παράξενη κατάσταση συνείδησης που σήμερα θα ονομάζαμε ψυχεδελική», σύμφωνα με τα λόγια του. Για την περαιτέρω μελέτη της ουσίας, τρεις ημέρες αργότερα, ο Hofmann πραγματοποίησε το πρώτο προγραμματισμένο πείραμα με LSD. Ήταν στις 19 Απριλίου 1943. Δοκίμασε στον εαυτό του την επίδραση της ουσίας, παίρνοντας από αυτήν 250 μικρογραμμάρια διαλυμένα σε λίγο νερό. Και «είδε» πράγματα που δεν είχε ξαναδεί. Οι λεπτομέρειες έχουν ειπωθεί πολλές φορές, ο Hofmann υπέστη κρίση πανικού και ζήτησε από τον βοηθό του να τον συνοδεύσει στο σπίτι του. Έκαναν τη διαδρομή με ποδήλατο λόγω της έλλειψης καυσίμων που επέφερε ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος. Τρόμαξε να φθάσει στο σπίτι και για ώρες είχε εφιάλτες και σωματικές αντιδράσεις που του υπέβαλαν την ιδέα της δηλητηρίασης. Αλλά, όταν η γειτόνισσα τού έφερε γάλα για να αντιμετωπίσει ακριβώς τα συμπτώματα μιας πιθανής δηλητηρίασης εκείνος την έβλεπε σαν να ήταν μια κακή μάγισσα.

Dr. Albert Hofmann

Συνήλθε εντελώς την επόμενη ημέρα και κατάλαβε πως είχε στα χέρια του μια ισχυρότατη ψυχοδραστική ουσία, δηλαδή ένα μέσο επίδρασης στον τρόπο που ένας άνθρωπος μπορούσε να αντιληφθεί τα σήματα των αισθήσεών του αλλά ταυτόχρονα και στοιχεία που βρίσκονταν αποθηκευμένα στον εγκέφαλό του. Όπως η κίνηση μιας πόρτας μπορεί να αλλάξει την ροή του παρόντος, έτσι και εκείνο το ταξίδι με το ποδήλατο άλλαξε την πορεία της ιστορίας του δυτικού πολιτισμού. Αλλά ας το πάρουμε τμηματικά, ή μάλλον, σε στιγμές. Αρχικά, το LSD ήταν μια ουσία που χρησιμοποιήθηκε από τη CIA για πολεμικούς σκοπούς. Ο σύνδεσμος ήταν ο δρ Μαξ Ρίνκελ, ο οποίος κατάφερε να φέρει την πρώτη προμήθεια LSD στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ήταν το 1949 και η CIA χρηματοδότησε την απόκτησή του από την ελβετική φαρμακευτική εταιρεία Sandoz. Από αυτό το σημείο και μετά, η μία πειραματική στιγμή διαδεχόταν την άλλη, οδηγώντας στην παράνοια. Για παράδειγμα, η πρόθεση να δηλητηριαστούν οι δεξαμενές νερού της Μόσχας με LSD κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου ή η χρήση του στις ανακρίσεις ως ορός της αλήθειας, ήταν μερικές από τις πιθανότητες που εξετάστηκαν ενόψει των δυνατοτήτων του φαρμάκου.

Τα πειράματα πραγματοποιήθηκαν σε ανυποψίαστα άτομα κατά παράβαση του κώδικα ιατρικής δεοντολογίας της Νυρεμβέργης. Η περίπτωση του Δρ Frank Olson αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα. Ο Olson ήταν ένας επιστήμονας του στρατού που χρησιμοποιήθηκε ως πειραματόζωο από τη CIA τον Νοέμβριο του 1953. Του έριξαν LSD στο ποτό του και ο άνθρωπος δεν άντεξε το«ταξίδι». Χωρίς προειδοποίηση, ο Φρανκ Όλσον βούτηκε στο κενό από ένα από τα παράθυρα του Statler Hilton στη Νέα Υόρκη.

Τα acid ταξίδια είχαν ήδη γίνει μέρος του επαγγελματικού κινδύνου για τους πράκτορες της CIA, καθώς και για το προσωπικό του στρατού που ειδικεύεται στον βιολογικό πόλεμο. Η τρέλα και ο θάνατος συνδυάζονταν με την καχυποψία σε εκείνες τις ταραγμένες ημέρες, μια εποχή που η παράνοια συνυπήρχε με την παραφροσύνη. Οι Αμερικανοί δημοσιογράφοι Martin A. Lee και Bruce Shlain, μιλούν γι’ αυτό στο βιβλίο Acid Dreams, ένα cult βιβλίο που αποτελεί μια σε βάθος διερεύνηση του θέματος. Σε μια εποχή που οι ομάδες διαμαρτυρίας ξεκινούσαν τη δράση τους, ενώνοντας τη μαχητικότητα με την ψυχαγωγία,, οι πράκτορες της CIA οποίας διείσδυσαν σε εκείνα τα κομμάτια της σε μια εποχή της κοινωνικής ιστορίας που κυριαρχούσε το λυσεργικό οξύ (LSD).

«Θέλουμε τον κόσμο και τον θέλουμε τώρα», τραγουδούσε ο Jim Morrison ο τραγουδιστής των Doors. Ένα από τα σημαντικότερα γκρουπ της καλιφορνέζικης σκηνής, το όνομα του οποίου προέρχεται από τον τίτλο του δοκιμίου του Aldous Huxley (The Doors of Perception), το οποίο με τη σειρά του έχει την προέλευσή του σε μια ρήση του William Blake, του οραματιστή ποιητή που το 1793 έγραψε: «Αν οι πόρτες της αντίληψης ήταν αγνές, τα πάντα θα εμφανίζονταν στον άνθρωπο όπως είναι, άπειρα».

Τον Οκτώβριο του 1968 το κακό είχε παραγίνει, ο κόσμος έπαιρνε ανεξέλεγκτα και μετά έβγαινε να οδηγήσει, προσπαθούσε να πέσει από τα παράθυρα, ακόμη και να σκοτώσει. Ο Charles Manson ποτίζει το ψυχεδελικό όνειρο με αίμα και σε μια συναυλία των Rolling Stones ένας νεαρός άνδρας μαχαιρώθηκε μέχρι θανάτου από έναν από τους Hells Angels. Ήταν το τέλος του ψυχεδελικού ονείρου, που οι Beatles το σφράγισαν μήνες αργότερα, τον Απρίλιο του 1970, όταν ανακοίνωσαν την διάυσή τους με το Let It Be. Να θυμίσουμε ότι τρία χρόνια νωρίτερα είχαν κυκλοφορήσει το δικό του ψυχεδεικό ταξίδι με το Sgt.Pepper’s. Τα κίτρινα χάπια που το περιείχαν το LSD και φτιάχνονταν από διάφορους εμπόρους, τα Orange Sunshine, απαγορεύθηκαν και η χρήση τους είναι πλέον παράνομη στις Ηνωμένες Πολιτείες ακόμη και σήμερα, ενώ ακολούθησαν και άλλες χώρες. Επί 35 χρόνια δεν επιτρεπόταν καν να γίνονται πειράματα για ερευνητικούς σκοπούς ούτε με ασθενείς ούτε με εθελοντές. Ο δημιουργός του όμως, που δεν πήρε ποτέ Νομπέλ γι’ αυτό, δεν έπαψε να πιστεύει στην ευεργετική δράση του για τον άνθρωπο (μέχρι τον θάνατό του το 2008, σε ηλικία 102 ετών), αρκεί να χορηγείται υπό ελεγχόμενες συνθήκες. Όπως είπε σε συνέντευξή του: «Οι ανακαλύψεις μου αποδείχθηκαν αμφιλεγόμενες. Κάποιοι τις θεωρούν διαβολικές και άνθρωποι του κλήρου μού ζήτησαν να ομολογήσω δημόσια πως αυτό ήταν mea culpa. Αλλά, στους επαγγελματικούς κύκλους η δουλειά μου εκτιμήθηκε».