Βασίλης Καλφάκης – Ευθύμης Κάλφας: «Το γέλιο είναι πράξη πολιτική»

Κάπου ανάμεσα στο «φτου κι απ’ την αρχή» και στο «μαζί τα φάγαμε», υπάρχει μια φράση που στην Ελλάδα λέγεται πιο συχνά από τον καφέ στο χέρι: «Όλα μόνοι μας». Και οι Βασίλης Καλφάκης & Ευθύμης Κάλφας αποφάσισαν όχι μόνο να την υιοθετήσουν, αλλά να τη μετατρέψουν σε μια ολόκληρη παράσταση. Από το γράψιμο και τις πρόβες, μέχρι τα φώτα, τα κοστούμια και την αγωνία της πρεμιέρας, οι δυο τους υπογράφουν μια χειροποίητη stand-up επιθεώρηση που πατάει στο παρελθόν για να γελάσει με το σήμερα.

Στις 6 Δεκεμβρίου, στο Θέατρο 104, η «επιθεώρηση-παιδί» του stand-up (ή το αντίστροφο, αν το δείτε αλλιώς) ανεβαίνει στη σκηνή για να καυτηριάσει την παράλογη καθημερινότητά μας: τις ουρές, την επιβίωση «από τύχη», τις δουλειές που δεν τελειώνουν ποτέ, τις ζωές που τρεμοπαίζουν ανάμεσα στο «εντάξει μωρέ» και στο «πάλι όλα μόνος μου;».

Το σημαντικό, λένε οι ίδιοι, είναι να μπορούμε ακόμα να γελάμε με τους άλλους, ναι… αλλά κυρίως με τον εαυτό μας. Γιατί στο τέλος, μπορεί όλα να τα κάνουμε μόνοι μας, αλλά στο θέατρο, τουλάχιστον, δεν είμαστε ποτέ μόνοι. Λίγο πριν την πρεμιέρα μιλήσαμε μαζί τους για να μας θυμίσουν το αυτονόητο: γελάμε για να μην ξεχάσουμε πόσο στραβά είναι τα πράγματα.

– Ποια ήταν η στιγμή που είπατε «ναι, θα κάνουμε μια επιθεώρηση μόνοι μας»; Ήταν απόφαση ή αναπόφευκτο;

Βασίλης Καλφάκης: Τέσσερα χρόνια το κλωθογυρίζαμε ώσπου ένα καλοκαιρινό τηλέφωνο έριξε το σπόρο και έκτοτε αυτός βλασταίνει. Νιώθαμε ένα κενό στην θεατρική πραγματικότητα και είπαμε να σμίξουμε δύο είδη σε ένα. Μια stand up επιθεώρηση! Σας την παραδίδουμε από το Σάββατο 6/12 και για λίγα Σάββατα στο Θέατρο 104 και ελπίζουμε να την απολαύσετε, όσο και εμείς.

– Όταν λέτε «Όλα Μόνοι Μας», τι είναι αυτό που πραγματικά φοβάστε ότι θα μείνει μόνο του;

Ευθύμης Κάλφας: Η πιο παιδική μας εκδοχή, η ανέμελη ψυχή μας που καθημερινά περιορίζεται και κατακλύζεται από μια αγχώδη πραγματικότητα. Μόνο μια παιδική ψυχή αλλάζει τη ροή των πραγμάτων. Και μπορεί η ψυχή αυτή να φέρει τα πάνω κάτω, αν υπάρχει ακόμη και σε ένα ογδοντάχρονο σώμα.

– Έχετε αναρωτηθεί ποτέ αν στην πραγματικότητα, όλα αυτά τα «μόνος» είναι μια συγκαλυμμένη ανάγκη για παρέα;

Ευθύμης Κάλφας: Ε, βέβαια αυτό το σύνθημα «όλα μόνοι μας» είναι ένα κάλεσμα για ευρύτερη συμμετοχή, δηλαδή παρέα που πολλαπλασιάζει τα χαμόγελα. Οι παρέες γράφουν ιστορία και εν τη ενώσει το πρώτο γέλιο.

– Τι είναι πιο δύσκολο; Να κάνεις κάτι σωστά ή να το κάνεις αληθινά;

Ευθύμης Κάλφας: Αληθινά. Σπάσε την λέξη και δες ότι «α-ληθινό» είναι αυτό που δεν θα ξεχαστεί, που δεν θα παραδοθεί στη λήθη.

– Πόσο δύσκολο – και πόσο λυτρωτικό – είναι να υπογράφεις τα πάντα από το μηδέν;

Βασίλης Καλφάκης: Δύσκολο γιατί έχεις τα πάντα γύρω σου ως θεματική και πρέπει να επιλέξεις με τι θα καταπιαστείς. Λυτρωτικό διότι δεν σε δεσμεύει κάποιος δερβέναγας να κρατάς χαλινό στη σκέψη σου.

– Η σάτιρα στην Ελλάδα σήμερα έχει ελευθερία ή χρειάζεται θράσος;

Ευθύμης Κάλφας: Θάρρος χρειάζεται. Και επίσης η ελευθερία δεν είναι κάτι έμφυτο. Ο άνθρωπος οφείλει να είναι σε μία συνεχή προσέγγιση της ελευθερίας. Ειδάλλως ξυπνάς μια ωραία πρωία και σου παρουσιάζουν ως μία πρώτης τάξεως ελευθερία, την πιο σφιχτοδεμένη σκλαβιά.

– Στην παράσταση σατιρίζεται την καθημερινότητα. Ποια στιγμή της καθημερινότητας είναι πραγματικά… αστεία από μόνη της;

Ευθύμης Κάλφας: Ίσως και η πιο φοβιστική. Ότι είναι πια ο καθείς στην κοσμάρα του. «Στον κύκλο της ηρεμίας του.»

– Πού συναντιούνται η επιθεώρηση και το stand-up;

Βασίλης Καλφάκης: Σε ένα λεπτοδουλεμένο παραλήρημα συναντιούνται. Συναντιούνται τα δυό τους στην απεύθυνση μιας παρλάτας που έχει αποδέκτη το κοινό. Είναι παραβατικά είδη. Σπάνε τον τέταρτο τοίχο ή τον χτίζουν με κουβαδάκια της αμμουδιάς. Κλείνουν το μάτι συνεχώς. Τα ορίζει ίσως  ένας κωμικός μονόλογος που εν τέλει είναι ένας καλά «κρυμμένος»  διάλογος με τους θεατές.

– Ποια παράσταση, κείμενο ή κωμικός σας σημάδεψε περισσότερο;

Βασίλης Καλφάκης: Για μας ιερή είναι η μορφή του Σωτήρη Μουστάκα. Ακόμα και σε μία επιθεώρηση με ρηχού περιεχομένου κείμενα, εκείνος με το που έβγαινε στη σκηνή ανέβαζε τον πήχη σε επίπεδο υψηλής δραματουργίας. Όχι μεταφέροντας τίποτα ιψενικές ιδέες αλλά παραδίδοντας ρεσιτάλ καταιγιστικού ρυθμού.

– Πιστεύετε ότι ο θεατής σήμερα έρχεται να γελάσει ή να ανακουφιστεί;

Ευθύμης Κάλφας: Να γελάσει. Αν θέλει να ανακουφιστεί, να πιει μια σόδα. Το γέλιο είναι πράξη πολιτική. Let’s think about it.

– Αν έπρεπε να περιγράψετε την παράσταση με μία εικόνα, ποια θα ήταν;

Βασίλης Καλφάκης: Δυό μαστόρια πάνω σε ένα κόκκινο χαλί, το οποίο οδηγεί στον νεοελληνικό τραγέλαφο.

– Η σάτιρα μπορεί να διορθώσει μια κατάσταση – ή απλώς καταγράφει την ήττα με χιούμορ;

Ευθύμης Κάλφας: Σάτιρα… Μια αλογόμυγα που κεντρίζει τα καπούλια του αποκοιμισμένου λαού. Τα credits στον Σωκράτη παρακαλούμε.

– Ποια είναι η μεγαλύτερη παρεξήγηση γύρω από το χιούμορ;

Βασίλης Καλφάκης: Ότι μπορεί να ταυτιστεί με την κοροϊδία. Το χιούμορ έχει μια πνευματική πρόθεση. Και δεν το αναλύουμε παραπάνω. Θέλουμε το γέλιο να ανοίγει πανιά για ένα πνευματικό ταξίδι. Γιατί όχι; Ο Αριστοφάνης στις κωμωδίες του τι έκανε;

– Πώς νιώθει κανείς όταν καταλαβαίνει ότι στο τέλος, δεν τα έκανε τελικά όλα μόνος του;

Ευθύμης Κάλφας: Εξαρτάται τι είναι αυτά που έκανε. Αν έτρωγε επιδόματα και ξαφνικά συνειδητοποίησε κι άλλους φαταούλες να τρώγουν γύρω του, τότε νιώθει αγαλλίαση. Γιατί σ’ αυτή την χώρα δικαιώθηκε ότι πιο αισχρό, η φράση «Αφού το κάνουν όλοι, γιατί να μην το κάνω κι εγώ;»

– Υπάρχει κάτι που δεν θέλετε ποτέ να κάνετε «μόνοι σας»;

Βασίλης Καλφάκης: Τα «αυτονόητα» παραλείπονται…

– Τι θέλετε να μείνει όρθιο στο τέλος αυτής της παράστασης;

Ευθύμης Κάλφας: Εμείς. Έχουμε παράσταση και το επόμενο Σάββατο στις εννιά.