Όλοι το έχουμε πει, ακόμη και αν το έχουμε μετανιώσει: «Πάντα υπάρχει χώρος για γλυκό». Τελικά, υπάρχει μια επιστημονική εξήγηση για το γιατί μπορούμε να καταναλώνουμε τόσα πολλά γλυκά σε σύγκριση με άλλα είδη τροφίμων με παρόμοιο αριθμό θερμίδων. Για τα γλυκά, το κατώφλι κορεσμού, το οποίο ενεργοποιείται από το κέντρο της ανθρώπινης όρεξης στον μετωπιαίο υποθάλαμο, είναι υψηλότερο από οποιοδήποτε άλλο γευστικό ερέθισμα – που σημαίνει ότι μπορούμε να φάμε πολύ περισσότερα ζαχαρούχα τρόφιμα από ό,τι αλμυρά. Ουσιαστικά, η ζάχαρη είναι ένα όχημα που σας κάνει ικανούς να τρώτε περισσότερο. Και επειδή τα σάκχαρα προστίθενται στα πάντα, από σάλτσες στη σαλάτα, στα ζυμαρικά, στο ψωμί και άλλα επεξεργασμένα τρόφιμα, οι άνθρωποι τείνουν να τρώνε περισσότερο από από ό,τι θα έτρωγαν κανονικά. Μας αρέσει τόσο πολύ η ζάχαρη που συχνά αποκαλούμε τα τρόφιμα που είναι εμποτισμένα με αυτήν «εθιστικά» παρά το γεγονός ότι αυτή η σύγκριση έχει ελάχιστη σχέση με τον εθισμό από χρήση ουσιών. Ή μήπως είναι τελικά σχετική; Είναι η ζάχαρη ουσιαστικά ένα ναρκωτικό;
Αν και η ζάχαρη δεν κατατάσσεται ως ναρκωτικό με την παραδοσιακή έννοια, επιστημονικά στοιχεία δείχνουν ότι οι επιδράσεις της στο σύστημα ανταμοιβής του εγκεφάλου και στους υποδοχείς ντοπαμίνης είναι παρόμοιες με εκείνες των εθιστικών ναρκωτικών. Βέβαια, το γεγονός ότι κάτι δρα στους ίδιους υποδοχείς δεν σημαίνει ότι μπορεί να συγκριθεί ένα προς ένα με ένα ναρκωτικό. Για παράδειγμα, η νικοτίνη είναι ένα φάρμακο που αλληλεπιδρά με τον ίδιο τρόπο. Μια ουσία θεωρείται εθιστική εάν ένα άτομο μπορεί να αναπτύξει ανοχή σε ένα φάρμακο και βιώνει στέρηση όταν δεν το χρησιμοποιεί. Παρόλο που η ζάχαρη δεν περιλαμβάνεται σε κάποιο κατάλογο τέτοιων ουσιών, ορισμένοι υποστηρίζουν ότι η ζάχαρη πρέπει να θεωρείται ναρκωτικό και διάφορες χώρες έχουν προχωρήσει στον περιορισμό της κατανάλωσής της με την επιβολή φόρων ή την αλλαγή των διατροφικών οδηγιών. Αυτό που κατάφεραν να αποδείξουν οι επιστήμονες τα τελευταία χρόνια είναι ότι, ναι, η ζάχαρη θα μπορούσε να πληροί τα κριτήρια για να είναι μια εθιστική ουσία. Μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα έντονης λαχτάρας και στέρησης, μπορεί να προκαλέσει αλλαγές στη συμπεριφορά και οι άνθρωποι παρουσιάζουν ένα είδος απώλειας ελέγχου [με τη ζάχαρη] παρόμοιο με τη διαταραχή χρήσης ουσιών.
Ενώ η υπερβολική κατανάλωση ζάχαρης έχει συνδεθεί με προβλήματα υγείας όπως οι διατροφικές διαταραχές, η παχυσαρκία και η νόσος του Αλτσχάιμερ, το αν η ζάχαρη είναι επιβλαβής εξαρτάται από τον τύπο και τη ποσότητα.
Σε μελέτες τρωκτικών, η κατανάλωση ζάχαρης έχει αποδειχθεί ότι απελευθερώνει χημικές ουσίες στον εγκέφαλο παρόμοιες με άλλες εθιστικές ουσίες όπως το αλκοόλ ή η νικοτίνη, συμπεριλαμβανομένης της απελευθέρωσης ντοπαμίνης και ενδογενών οπιοειδών. Ως αποτέλεσμα, η κατανάλωση ζαχαρούχων τροφών μοιάζει ευχάριστη, με συνέπεια να καταναλώνουμε περισσότερο. Έχει διατυπωθεί η υπόθεση ότι ο λόγος που το σύστημα ανταμοιβής μας ενεργοποιείται από τη ζάχαρη έχει τις ρίζες του στην εξελικτική βιολογία. Για τους προγόνους μας που μάζευαν τροφή για να επιβιώσουν, η πικράδα στην τροφή συχνά σήμαινε ότι ήταν τοξική, ενώ οι γλυκές τροφές όπως τα φρούτα ή το μητρικό γάλα, η πρώτη τροφή που οι περισσότεροι από εμάς δοκιμάσαμε ποτέ, ήταν ασφαλείς. Αυτές οι συμπεριφορές ευνοούσαν την επιβίωση τότε, αλλά τώρα δεν είναι χρήσιμες.
Ενώ η υπερβολική κατανάλωση ζάχαρης έχει συνδεθεί με προβλήματα υγείας όπως οι διατροφικές διαταραχές, η παχυσαρκία και η νόσος του Αλτσχάιμερ, το αν η ζάχαρη είναι επιβλαβής εξαρτάται από τον τύπο και τη ποσότητα. Η γλυκόζη, ένα σάκχαρο που κυκλοφορεί φυσιολογικά στο σώμα, είναι τόσο σημαντική που αν δεν καταναλώνουμε αρκετή από αυτήν, το σώμα θα φτιάξει τη δική του. Η φρουκτόζη βρίσκεται επίσης φυσικά στο μέλι και στα φρούτα. Tα πρόσθετα σάκχαρα, συχνά αποτελούνται από γλυκόζη και φρουκτόζη χημικά συνδεδεμένa μεταξύ τους και βρίσκονται κυρίως σε επεξεργασμένα τρόφιμα. Ο μόνος τρόπος για να πάρετε καθαρή φρουκτόζη είναι τρώγοντας ένα φρούτο. Και αυτό στην πραγματικότητα μειώνει τους κινδύνους διαβήτη και παχυσαρκίας. Μελέτες δείχνουν ότι η υπερκατανάλωση ζάχαρης συνδέεται άμεσα με αυξημένο κίνδυνο παχυσαρκίας, καρδιακών παθήσεων, διαβήτη τύπου 2 και μη αλκοολικής λιπώδους ηπατικής νόσου. Ουσιαστικά, όσο περισσότερη ζάχαρη καταναλώνεται, τόσο περισσότερη χρειάζεστε για να νοιώσετε ευχαριστημένοι, και αυτό γίνεται ένα τοξικό σπιράλ, όπου η δόση ανεβαίνει και ανεβαίνει. Στη συνέχεια, η ζάχαρη που δεν χρειάζεται είναι απλώς κενές θερμίδες που πυροδοτούν μια αντίδραση ινσουλίνης, οδηγώντας σε φλεγμονή, επιπλέον κατανάλωση θερμίδων, αύξηση βάρους, αύξηση του κινδύνου αντίστασης στην ινσουλίνη και διαβήτη τύπου 2 και όλα τα υπόλοιπα.
Ωστόσο, το να σπάσει κανείς την εξάρτηση από τη ζάχαρη είναι κάτι που μπορεί να κάνει ο καθένας. Οι γευστικές προτιμήσεις μπορούν να αλλάξουν και ακόμη και μετά από μερικές εβδομάδες χωρίς ζάχαρη, η ανοχή ενός ατόμου μπορεί να επανέλθει στο βασικό επίπεδο. Η συζήτηση σχετικά με το αν η ζάχαρη είναι ναρκωτικό ή εθιστικό συνεχίζεται, αλλά το μόνο σίγουρο είναι ότι οι άνθρωποι μπορούν να καταναλώνουν ζάχαρη, αλλά με υπευθυνότητα.
