Μια αξέχαστη νύχτα έζησε το Ρίο ντε Τζανέιρο πρόσφατα, όταν η Lady Gaga εμφανίστηκε στη Βραζιλία μπροστά σε ένα τεράστιο πλήθος 2,5 εκατομμυρίων ανθρώπων, που είχε συγκεντρωθεί στην παραλία Copacabana, για να παρακολουθήσουν δωρεάν την μεγαλύτερη συναυλία της καριέρας της. Μια τοποθεσία που, όπως θα δούμε αργότερα, ήταν πάντα ιδανική για συναυλίες που έσπασαν τα ρεκόρ του Guinness World Record. Η χρήση της λέξης «τεράστιο» δεν είναι τυχαία: η συναυλία της Lady Gaga, αν και δωρεάν, αποτελεί μέρος της περιοδείας Mayhemtour, της οποίας πήραμε μια πρώτη γεύση στο Coachella, με σκηνικά και κοστούμια εμπνευσμένα από ταινίες τρόμου, συμπεριλαμβανομένων σκελετών, ζόμπι και άλλων ειδών τεράτων. Η συναυλία της Lady Gaga (κατά τη διάρκεια της οποίας αποτράπηκε επίσης μια πιθανή επίθεση) έσπασε το προηγούμενο ρεκόρ της Madonna με 1,6 εκατομμύρια θεατές, καθιστώντας την, όπως δήλωσε η ίδια η τραγουδίστρια, τη συναυλία μιας γυναίκας καλλιτέχνιδας με τον μεγαλύτερο αριθμό θεατών στην ιστορία. Ακόμη και στο πλαίσιο των μεγαλύτερων συναυλιών όλων των εποχών, η Lady Gaga κατάφερε να καταλάβει πολύ υψηλή θέση, φτάνοντας στην 4η θέση μαζί με έναν άλλο ειδικό των συναυλιών σε τεράστιους χώρους, τον Γάλλο μουσικό Jean-Michel Jarre, τον μοναδικό καλλιτέχνη που εμφανίζεται δύο φορές στην πρώτη δεκάδα.
Πριν εξετάσουμε την πλήρη λίστα των δέκα μεγαλύτερων συναυλιών όλων των εποχών, είναι απαραίτητο να κάνουμε μερικές διευκρινίσεις. Η πρώτη είναι ότι, όταν μιλάμε για συναυλίες με τον μεγαλύτερο αριθμό θεατών, πρέπει να διακρίνουμε μεταξύ συναυλιών με εισιτήριο και συναυλιών που είναι δωρεάν. Για να δώσουμε μια ιδέα για τους αριθμούς, οι δωρεάν συναυλίες φτάνουν τα εκατομμύρια θεατών, ενώ οι συναυλίες με εισιτήριο είναι εκατοντάδες χιλιάδες. Μέχρι σήμερα, η συναυλία με τον μεγαλύτερο αριθμό θεατών που πλήρωσαν εισιτήριο ήταν αυτή του Vasco Rossi στο Modena Park το 2017, με 225.173 εισιτήρια που πωλήθηκαν, αλλά, όπως θα δούμε, αυτό δεν είναι απολύτως αλήθεια. Η δεύτερη είναι ότι, στην περίπτωση των δωρεάν συναυλιών, είναι σαφές ότι ο αριθμός των θεατών δεν μπορεί να πιστοποιηθεί, αλλά είναι μάλλον μια κατά προσέγγιση εκτίμηση.
Όπως όλες οι εκτιμήσεις, ο αριθμός αυτός υπόκειται σε διακυμάνσεις και, ως εκ τούτου, σε πιθανές αμφιβολίες, επαληθεύσεις ή διευκρινίσεις σχετικά με το τελικό αποτέλεσμα. Τέλος, αν και θα μπορούσε κανείς να σκεφτεί ότι οι καλλιτέχνες που συγκέντρωσαν το μεγαλύτερο πλήθος είναι οι πιο γνωστοί στον κόσμο, αυτό συχνά δεν ισχύει. Δύο τεράστια ονόματα της μουσικής, όπως ο Michael Jackson και οι Beatles, για παράδειγμα, δεν περιλαμβάνονται σε αυτόν τον κατάλογο. Σε αυτή την περίπτωση, παίζουν ρόλο πιο αποφασιστικοί παράγοντες από τη φήμη, όπως το μέγεθος του χώρου, η μουσική κουλτούρα της χώρας που φιλοξενεί τη συναυλία, η ιστορική περίοδος, αλλά πάνω απ’ όλα η σύμπτωση της συναυλίας με ένα συγκεκριμένο εορταστικό γεγονός. Ας δούμε λοιπόν ποιες ήταν οι 10 μεγαλύτερες συναυλίες στην ιστορία.
Rod Stewart, Παραλία Copacabana, Ρίο ντε Τζανέιρο (1994) – 3,5 εκατομμύρια θεατές
Στην κορυφή της λίστας βρίσκεται εδώ και χρόνια ο Rod Stewart. Στη συναυλία του για την παραμονή της Πρωτοχρονιάς, που πραγματοποιήθηκε στην παραλία Copacabana στις 31 Δεκεμβρίου 1994, παρευρέθηκαν τουλάχιστον 3,5 εκατομμύρια άτομα, όπως «πιστοποιήθηκε» και από τον ιστότοπο Guinness World Records. Αν και είναι αρκετά διάσημος, τόσο ως πρώην μέλος των Faces στη δεκαετία του ’70 όσο και ως σόλο καλλιτέχνης (ειδικά με το άλμπουμ Every Picture Tells a Story), είναι πολύ πιθανό ότι αυτό το επίτευγμα δεν θα ήταν δυνατό χωρίς τη σύμπτωση δύο άλλων παραγόντων: πρώτον, ήταν το κύριο γεγονός της βραζιλιάνικης Πρωτοχρονιάς. Κάθε χρόνο, η παραμονή της Πρωτοχρονιάς στην Κοπακαμπάνα γιορτάζεται με μεγάλη επιτυχία και προσελκύει τακτικά περίπου δύο εκατομμύρια άτομα. Είναι επομένως πολύ πιθανό ότι στον αριθμό των θεατών περιλαμβάνονταν και άτομα που ήταν εκεί μόνο για να δουν τα πυροτεχνήματα και να ευχηθούν ο ένας στον άλλο καλή χρονιά. Δεύτερον, το 1994 ήταν μια ξεχωριστή χρονιά για τη Βραζιλία, καθώς εκείνη τη χρονιά κέρδισε το Παγκόσμιο Κύπελλο, ένα γεγονός με βαθιά σημασία για ολόκληρο το έθνος. Είναι επομένως πιθανό ότι εκείνη τη χρονιά υπήρχαν ακόμη περισσότερα άτομα από το συνηθισμένο με μεγάλη επιθυμία να βγουν στους δρόμους για να γιορτάσουν.
Jean-Michel Jarre, Κρατικό Πανεπιστήμιο της Μόσχας, Μόσχα (1997) Περίπου 3,5 εκατομμύρια θεατές
Στη δεύτερη θέση αυτής της κατάταξης βρίσκεται ο Γάλλος συνθέτης και πρωτοπόρος της ηλεκτρονικής μουσικής Jean-Michel Jarre. Η εκτίμηση είναι περίπου 3,5 εκατομμύρια θεατές και, σύμφωνα με ορισμένες ιστοσελίδες, θα μπορούσε να αξίζει ακόμη και την πρώτη θέση. Ανεξάρτητα από αυτό, αν λάβουμε ως αληθές αυτό που δηλώνει η ιστοσελίδα του Guinness, αξίζει να σημειωθεί ότι, ακόμη και σε αυτή την περίπτωση, η συναυλία έλαβε τεράστια ώθηση από μια ταυτόχρονη γιορτή. Η τεράστια παράσταση που διοργάνωσε ο Γάλλος μουσικός πραγματοποιήθηκε στη Μόσχα στις 6 Σεπτεμβρίου 1997, κατόπιν πρόσκλησης των ρωσικών αρχών, για τον εορτασμό της 850ης επετείου της πρωτεύουσας. Ο Jean-Michel Jarre εμφανίστηκε σε μια μεγάλη σκηνή στην είσοδο του Κρατικού Πανεπιστημίου της Μόσχας, ενώ στην πρόσοψη προβαλλόταν βίντεο με διάφορες σημαντικές στιγμές της ιστορίας της πόλης. Η εκδήλωση διήρκεσε πάνω από τρεις ώρες και ονομάστηκε Oxygen in Moscow, όχι μόνο ως φόρος τιμής στο σημαντικότερο άλμπουμ του Jarre, που κυκλοφόρησε το 1976, αλλά και για να δώσει συμβολικά μια ανάσα φρέσκου αέρα στους πολίτες της Μόσχας, μια συμβολική ιδέα για την αναγέννηση της πόλης μετά τη σοβιετική εποχή. Η συναυλία κατατάσσεται επίσης πρώτη στο Guinness World Records ως η συναυλία με τους περισσότερους θεατές που πλήρωσαν εισιτήριο, επειδή, στην πραγματικότητα, οι πρώτοι 500.000 θεατές που βρέθηκαν μπροστά από το κτίριο του πανεπιστημίου ήταν εκείνοι που κατάφεραν να προμηθευτούν επίσημα εισιτήρια για την εκδήλωση, ενώ τα υπόλοιπα 3 εκατομμύρια παρακολούθησαν δωρεάν από τις γύρω περιοχές.
Jorge Ben Jor, Παραλία Copacabana, Ρίο ντε Τζανέιρο (1993) – 3 εκατομμύρια θεατές
Στην τρίτη θέση, έχουμε άλλη μια συναυλία Πρωτοχρονιάς, και πάλι στη Βραζιλία, και πάλι στο Ρίο ντε Τζανέιρο, και για άλλη μια φορά στην παραλία Copacabana, η οποία, όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, έχει αποτελέσει το σκηνικό για πολλές συναυλίες δίπλα στον ωκεανό. Αυτή τη φορά, μιλάμε για την Πρωτοχρονιά του 1993, η οποία είδε την παρουσία περίπου 3 εκατομμυρίων ανθρώπων στη συναυλία του Jorge Ben Jor, ενός πραγματικού ζωντανού μνημείου της βραζιλιάνικης μουσικής. Ακόμα κι αν δεν τον έχετε ακουστά, σίγουρα γνωρίζετε το πιο διάσημο τραγούδι του, Mas, Que Nada, ίσως το πρώτο πραγματικά μεγάλο βραζιλιάνικο μουσικό hit που ξεπέρασε τα εθνικά σύνορα.
Jean-Michel Jarre La Défense, Παρίσι (1990) και Lady Gaga Παραλία Copacabana, Ρίο ντε Τζανέιρο (2025) – Περίπου 2,5 εκατομμύρια θεατές
Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, στην τέταρτη/πέμπτη θέση, βρίσκουμε τη βραζιλιάνικη συναυλία της Lady Gaga που αναφέρθηκε στην αρχή, και πάλι τον Jean-Michel Jarre, αυτή τη φορά με τη διάσημη συναυλία του που πραγματοποιήθηκε στο Παρίσι στις 14 Ιουλίου 1990, για την επέτειο της κατάληψης της Βαστίλης. Μια γιορτή του εθνικισμού που συγκέντρωσε περίπου 2,5 εκατομμύρια θεατές.
Αν και οι αριθμοί είναι πιθανώς ισοδύναμοι, επιλέξαμε να κατατάξουμε τους δύο καλλιτέχνες στην 4η και 5η θέση, επειδή, σύμφωνα με πρόσφατες εκτιμήσεις, ο αριθμός των θεατών στη συναυλία της Lady Gaga φαίνεται ελαφρώς χαμηλότερος από αυτόν που ισχυρίστηκε η τραγουδίστρια: ορισμένες πηγές αναφέρουν 2,1 εκατομμύρια άτομα. Παρ’ όλα αυτά, παραμένει ένας εντυπωσιακός αριθμός, ειδικά δεδομένου ότι επιτεύχθηκε αποκλειστικά με τις δικές της προσπάθειες, χωρίς ιστορικές γιορτές.
Antonello Venditti Circo Massimo, Ρώμη (2001) – 1,8 εκατομμύρια θεατές
Δεν οφειλόταν σε ένα ιστορικό γεγονός με την αυστηρή και συνήθη έννοια του όρου, αλλά ήταν ένα πολύ σημαντικό γεγονός για την πόλη της Ρώμης, που έφερε τον Antonello Venditti σε αυτή την κατάταξη με 1,8 εκατομμύρια θεατές, αριθμός ρεκόρ για Ιταλό καλλιτέχνη, για τη συναυλία του στο Circo Massimo στις 24 Ιουνίου 2001. Η αφορμή; Η κατάκτηση του πρωταθλήματος από την ποδοσφαιρική ομάδα Ρόμα. Όσοι γνωρίζουν την πρωτεύουσα ξέρουν πόσο σημαντικό ήταν αυτό το γεγονός για τους πολίτες της, αλλά και ως ένδειξη εκδίκησης έναντι των ιστορικά κυρίαρχων ποδοσφαιρικών ομάδων της βόρειας Ιταλίας. Και ποιος καλύτερος από τον δημιουργό του Roma Capoccia
Monsters of Rock, Αεροδρόμιο Tushino, Μόσχα (1991) – 1,6 εκατομμύρια θεατές
Για άλλη μια φορά η Μόσχα και για άλλη μια φορά ένα ιστορικό γεγονός είναι ο συνδυασμός που οδήγησε την απίθανη στάση του φεστιβάλ Monsters of Rock στη Ρωσία. Για όσους δεν το γνωρίζουν, το Monsters of Rock ήταν ένα φεστιβάλ που χαρακτηριζόταν από ένα πρόγραμμα που αποτελείτο εξ ολοκλήρου από hard rock και heavy metal μπάντες. Η στάση στη Μόσχα περιλάμβανε τέσσερις γίγαντες του είδους —AC/DC, Metallica, Pantera και Black Crowes— καθώς και μια ρωσική μπάντα άγνωστη σε εμάς, τους E.S.T., που σημαίνει Electro Shock Therapy. Αυτό που έκανε τη διαφορά σε σχέση με όλες τις άλλες ευρωπαϊκές ημερομηνίες δεν ήταν το ρωσικό heavy metal, αλλά το ιδιαίτερο και ευαίσθητο κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο της εποχής. Η συναυλία πραγματοποιήθηκε στις 28 Σεπτεμβρίου 1991. Η λογοκρισία των ρωσικών θεσμών κατά της δυτικής κουλτούρας έφτανε στο τέλος της, η πολιτική ανοίγματος του Γκορμπατσόφ είχε αρχίσει να αποδίδει καρπούς και, λίγο περισσότερο από δύο μήνες αργότερα, θα γινόταν η διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης. Για αυτόν τον λόγο, η συναυλία αυτή, που κατάφερε να προσελκύσει το εκπληκτικό αριθμό των 1,6 εκατομμυρίων θεατών, παρά τις κάθε πιθανές προσδοκίες, επιλέχθηκε ως σύμβολο της νεοαποκτηθείσας ελευθερίας της ρωσικής νεολαίας. Δεν ήταν το πρώτο μεγάλο ροκ φεστιβάλ στη Σοβιετική Ένωση, υπήρχε ήδη το διάσημο Φεστιβάλ Μουσικής Ειρήνης της Μόσχας το 1989, αλλά ήταν η συναυλία με τη μεγαλύτερη προσέλευση και σίγουρα η πιο θορυβώδης. Για όσους ενδιαφέρονται, υπάρχει ένα ντοκιμαντέρ με τίτλο For Those About to Rock: Monsters in Moscow.
Madonna, Παραλία Copacabana, Ρίο ντε Τζανέιρο (2024) – 1,6 εκατομμύρια θεατές
Φυσικά, η μητέρα όλων των σύγχρονων ποπ σταρ, η Madonna, δεν θα μπορούσε να λείπει από αυτή την κατάταξη. Σε αυτό το σημείο, οι διαφορές μεταξύ των διαφόρων εκτιμήσεων για τον αριθμό των θεατών γίνονται τόσο μικρές που σχεδόν χάνουν το νόημά τους. Ως εκ τούτου, θα παραθέσουμε απλώς τις τελικές θέσεις με βάση την πιο συνηθισμένη σειρά που αναφέρεται στο διαδίκτυο, χωρίς να υπάρχει σημαντική απόσταση μεταξύ τους. Για τη συναυλία της Madonna, που πραγματοποιήθηκε στις 4 Μαΐου 2024, κατά τη διάρκεια της Celebration Tour, αναφέρεται ο αριθμός των 1,6 εκατομμυρίων θεατών. Ένα ρεκόρ για γυναίκα καλλιτέχνιδα, που μόλις πρόσφατα ξεπέρασε η διάδοχός της, Lady Gaga. Πού; Για άλλη μια φορά, στην ίδια παραλία, στην ίδια θάλασσα: την παραλία Copacabana στο Ρίο ντε Τζανέιρο.
The Rolling Stones, παραλία Copacabana, Ρίο ντε Τζανέιρο (2006) – 1,5 εκατομμύρια θεατές
Επίσης στην παραλία της Copacabana, πριν από σχεδόν είκοσι χρόνια, πραγματοποιήθηκε η μεγαλύτερη συναυλία που έχει δώσει ποτέ ένα ροκ συγκρότημα. Με τους Beatles να έχουν πλέον διαλυθεί, δεν θα μπορούσε να είναι παρά οι Rolling Stones. Η συναυλία τους, που καταγράφηκε στην ταινία The Rolling Stones — A Bigger Bang: Live On Copacabana Beach, έγραψε ιστορία με 1,5 εκατομμύρια θεατές.
Live 8 Μουσείο Τέχνης της Φιλαδέλφειας, Φιλαδέλφεια (2005) – 1,5 εκατομμύρια θεατές
Την λίστα ολοκληρώνει η συναυλία Live 8 στη Φιλαδέλφεια στις 2 Ιουλίου 2005 (καμία σχέση με το Live Aid του 1985, του οποίου υπήρξε μια επανέκδοση 20 χρόνια αργότερα).). Το Live 8 ήταν μια αναβίωση της ιστορικής φιλανθρωπικής συναυλίας που διοργάνωσε ο Bob Geldof. Αυτή τη φορά, αντί να συγκεντρωθεί σε μία μόνο ημερομηνία στο Wembley, επεκτάθηκε σε έντεκα διαφορετικές πόλεις σε όλο τον κόσμο, που ανήκουν στις χώρες του G8. Ο στόχος των συναυλιών ήταν να ευαισθητοποιήσουν το κοινό σχετικά με τη φτώχεια στις αναπτυσσόμενες χώρες πριν από τη σύνοδο κορυφής του G8 που θα πραγματοποιούνταν λίγες μέρες αργότερα στο Gleneagles. Από όλες τις συναυλίες, αυτή της Φιλαδέλφειας, με headliners όπως οι Black Eyed Peas, Alicia Keys, Bon Jovi, Linkin Park και Stevie Wonder, ήταν η πολυπληθέστερη, κερδίζοντας τη θέση της σε αυτή την κατάταξη με 1,5 εκατομμύρια θεατές.
